ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ΜΙΑ ΓΙΟΡΤΗ ΟΡΟΣΗΜΟ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής  Αθηνών.  Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Η πρώτη μέρα του έτους είναι κατά κάποιον τρόπο ιερή : σηματοδοτεί το πεπρωμένο μας για όλη την επόμενη χρονιά. Είναι μια ημερομηνία που χαρακτηρίζεται από μεγάλη δεισιδαιμονία, όπου τα λόγια, οι πράξεις, οι συναντήσεις, το φαγητό και τα δώρα είναι σημάδια καλής τύχης. Κάθε χώρα, λαός και θρησκεία, γιορτάζουν αυτή την πολυαναμενόμενη γιορτή με τον δικό τους τρόπο και κάθε χώρα έχει επίσης τους δικούς της κώδικες και αναλλοίωτες τελετές για να αποτρέψει την κακοτυχία και να προσελκύσει την καλή τύχη κατά τα τρία πρωτοχρονιάτικα έθιμα : το ρεβεγιόν, τις πρωτοχρονιάτικες ευχές και τα πρωτοχρονιάτικα δώρα.

Το τραγούδι ο Χορός, οι προπόσεις και οι αγκαλιές αποτελούν μέρος ενός χαρούμενου ελαφρού και ζωηρού τρόπου να θάψουμε το παλιό έτος και να γιορτάσουμε την γέννηση του νέου υπό τους καλύτερους τρόπους. Η μουσική, οι κροτίδες, οι κόρνες, τα κεριά και τα πυροτεχνήματα είχαν ανέκαθεν τη δύναμη να διώχνουν τα κακά πνεύματα.

Με δέκα μέρες καθυστέρηση στο ημερολόγιο του Ιούλιο Καίσαρα.

Το γρηγοριανό μας ημερολόγιο διαρκεί 365 ή 366 ημέρες, χωρισμένο σε δώδεκα μήνες των τριάντα ή τριάντα μίας ημέρας, εκτός από τον Φεβρουάριο, ο οποίος έχει είκοσι οκτώ ή είκοσι εννέα ημέρες, αναλόγως αν το έτος είναι – ή δεν είναι – δίσεκτο. Φέρει το όνομα του παπά Γρηγορίου ΙΓ’, ο οποίος το επέβαλε το 1582 και αποφάσισε, το ίδιο έτος, ότι η Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου θα είναι η ημέρα μετά την Πέμπτη, 4 Οκτωβρίου για να αναπληρώσει μια καθυστέρηση δέκα ημερών στο ημερολογιακό έτος που είχε υιοθετηθεί από τον Ιούλιο Καίσαρα στο Ιουλιανό ημερολόγιο και είχε αποδειχθεί πολύ μεγάλο.

Για την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ντυνόμαστε με τα γυαλιστερά, ασημένια, χρυσά και λαμπερά υφάσματα, καθώς η παράδοση επιβάλλει να φοράμε τουλάχιστον ένα καινούργιο ρούχο την πρώτη μέρα του χρόνου.

Στη Γαλλία το μενού περιλαμβάνει θαλασσινά, ιδίως στρείδια. Ο Απολλινσαίρ και ο Καζανόβα απέδιδε αφροδισιακές ιδιότητες στα στρείδια.

Οι Φαραώ και οι Ρωμαίοι είχαν ήδη ξετρελαθεί ήδη με το φουά γκρά. Στα επιδόρπια, πάλι, γλυκά ή γεμάτα μπαχαρικά, παραμένουν ίχνη παγανηστικών και θρησκευτικών συμβόλων από τις γαλλικές περιοχές.

Μπισκότα για την αποτροπή της κακοτυχίας και των ασθενειών.

Η κανέλα, το κάρδαμο και το τζίντζερ, σε συνδυασμό με τα αιχμηρά σχήματα των μπισκότων, που θύμιζαν στο σχήμα τον ήλιο, τα αστέρια, τις γάτες και τον τροχό, αποδείχτηκαν προστατευτικά. Αυτά τα μπισκότα θεωρούνταν ότι είχαν μαγική επίδραση κατά της κακοτυχίας και των ασθενειών, καθώς τα κέρατα και τα μυτερά σημεία χρησιμοποιούνταν πάντα κατά των μαγισσών και των κακών ξορκιών, εξ ου και οι ονομασίες “κερατοειδές Λιμουζεν” ή κερατοειδές Μπερί”.

Η γραφική έκφραση “να είσαι ευτυχισμένος σαν κόκορας στη ζύμη” προέρχεται από το μικρό γλυκό καλής τύχης σε σχήμα κόκορα που προσφέρεται ως πρωτοχρονιάτικος χαιρετισμός στην περιοχή Μπουμπονέ.

Στη Ρώμη οι χουρμάδες, οι οποίοι ήταν ιδιαίτερα πολύτιμοι, προσφέρονταν γεμιστοί με ένα νόμισμα την πρωτοχρονιά. Αυτή η παράδοση του τυχερού νομίσματος που κρύβεται στο πρωτοχρονιάτικο ψωμί η γλυκό, προέρχεται από τα Σατουρνάλια, τις ξέφρενες ρωμαϊκές γιορτές που διαιωνίζονται με το πέρασμα του χρόνου, ιδίως στην περίπτωση της γαλλικής πίτας των Θεοφανίων.

Γιορτάζουμε, πίνουμε σαμπάνια και κάνουμε πρόποση “καλή χρονιά”! Με υγεία”! και τα μεσάνυχτα σπάμε το ποτήρι από το οποίο ήπιαμε. Χορεύουμε και μετά το συμβολικό φιλί κάτω από το γκι, ευχόμαστε ο ένας στον άλλο καλή χρονιά από το τηλέφωνο. Την επόμενη μέρα συνήθως ευχόμαστε στους κοντινούς και αγαπημένους μας ανθρώπους καλή τύχη.

Την εποχή των Γαλατών το γκι (στα ελληνικά ιξός) ήταν ήδη ιερό φυτό, με μαγικές αρετές που αποδίδονται στο γεγονός ότι ήταν αειθαλές. Στα απομνημονεύματα περί του Γαλατικού πολέμου, το 52π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας έγραφε : Όταν ανακαλύπτεται, οι δρυΐδες πηγαίνουν να το αναζητήσουν με σεβασμό και πάντα την έκτη μέρα της σελήνης, μια ημέρα τόσο σεβαστή από αυτούς, που είναι η αρχή των μηνών τους, των ετών τους, ακόμη και των αιώνων τους, οι οποίοι διαρκούν μόνο τριάντα χρόνια.[…]. Όταν οι δρυΐδες έχουν ετοιμάσει τα πάντα κάτω από το δένδρο για τη θυσία και τη γιορτή που θα κάνουν εκεί, φέρνουν δύο λευκούς ταύρους, που τους δένουν από τα κέρατα. Τότε ένας ιερέας με λευκό χιτώνα ανεβαίνει στο δένδρο και κόβει το γκι με ένα χρυσό κυρτό δρεπάνι[…] Οι δρυΐδες πιστεύουν ότι το νερό που είναι εμποτισμένα με γκι κάνει όλα τα ζώα που το πίνουν γόνιμα και σήμερα σύμφωνα με- το αγγλικής προέλευσης- έθιμο, μια τυχερή γιρλάντα από γκι κρέμεται από το ταβάνι του σαλονιού ή πάνω από την εξώπορτα, και τα μεσάνυχτα οι άνθρωποι φιλιούνται κάτω από αυτήν και ανταλλάσουν ευχές. Συνηθίζεται να δίνουν τόσα φιλιά, όσα είναι τα γκι στο μπουκέτο για ευτυχία μεταξύ των συζύγων, ως οιωνός ότι οι νεαρές γυναίκες θα παντρευτούν εντός του έτους και ότι οι νεόνυμφοι θα αποκτήσουν πολλά παιδιά. Η βραδιά μπορεί να παραταθεί με ένα παιχνίδι χαρτιών – η νίκη φέρνει τύχη και ευημερία. Όσοι γενναίοι ζουν παραθαλάσσια εξαχνίζονται κάνοντας το πρώτο μπάνιο της χρονιάς, ενώ άλλοι ανοίγουν τα παράθυρα για να φύγει ο παλιός χρόνος και έπειτα την πόρτα για να μπει ο νέος.

Παραδόσεις που κληρονομήθηκαν από τη Βαβυλώνα. Τα μεσάνυχτα, εκείνη την ημέρα στιγμή που όλα μοιάζουν πιθανά, καλό είναι να προσέχεις : πρέπει να έχεις καλή διάθεση όλο τον χρόνο, και κυρίως να μη λες κακά πράγματα. Η Ελοϊζ Μοτσανί προειδοποιεί, ότι για να είναι καλή η χρονιά, το πρώτο πρόσωπο που θα δείτε πρέπει να είναι διαφορετικού φύλου. Αν είναι εχθρός της οικογένειας, η χρόνια θα είναι κακή και είναι κακός οιωνός αν μια γυναίκα είναι η πρώτη που θα σας ευχηθεί καλή χρονιά… Τέλος, λέγεται ότι η ημέρα της εβδομάδας στην οποία πέφτει η 1η Ιανουαρίου – καθορίζει τον καιρό του έτους, αν πέσει Κυριακή, ο χειμώνας θα είναι ήπιος, η άνοιξη υγρή, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο θυελλώδη.

Το έθιμο της επιστολής ευχών έγινε ταχυδρομική υπόθεση χάρη σε έναν Άγγλο, τον σερ Χένρι Κόουλ, ο οποίος εφηύρε την Χριστουγεννιάτικη κάρτα το 1843, με την αυξανόμενη πρόοδο της τυπογραφίας, αυτό που ήταν ένα παιχνίδι έγινε πλέον σχεδόν υποχρεωτικό έθιμο, κάνοντας τους ανθρώπους να στέλνουν κάρτες που γέμιζαν μέχρι επάνω τους ταχυδρομικού σάκους κάθε Ιανουάριο. Τα τελευταία όμως χρόνια το τηλέφωνο και το διαδίκτυο αντικατέστησαν αυτές τις όμορφες κάρτες. Το νέο έτος είναι επίσης, μια εποχή για να πάρουμε καλές αποφάσεις.

Ναι, κάθε χρόνο βρισκόμαστε μπροστά στις ίδιες δεσμεύσεις στις ίδιες προκλήσεις, αλλά… Ας επιλέξουμε λοιπόν τουλάχιστον μια, μικρή ή μεγάλη και φέτος, ας το πραγματοποιήσουμε.

Πηγή : Περιοδικό ΙΣΤΟΡΙΑ, Σοφί Λογκί- Ορέ, εθνολόγος, ιστορικός.

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος