Η ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΠΟΥ ΑΓΚΑΛΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ
Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ
Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών. Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.
Πηγή έμπνευσης και δημιουργίας, ο νεοελληνικός πολιτισμός διαυγάζει κάτω από τις επιστρώσεις των νεωτερισμών. Είναι η περιουσία που άφησαν οι προπάτορες των αιώνων της τουρκοκρατίας, οι απλοί απαίδευτοι πρόγονοί μας, οι οποίοι σε συνθήκες υποδούλωσης συνέχισαν να δημιουργούν πολιτισμό θεσμούς, τέχνες, αρχιτεκτονική, φορεσιές, μουσική, χορούς, τραγούδια ποιήματα, όπου συμπληρώθηκαν και ολοκληρώθηκαν από γενιά σε γενιά. Καρποί της ανάγκης και του καλλιτεχνικού αισθήματος.
Αναφορές στο λαϊκό πολιτισμό έχουμε από το 1850. Άνθρωποι συγκαιρινοί επεξεργάστηκαν και παρουσίασαν ο καθένας με τον τρόπο του, το αφήγημα του Νεότερου Ελληνισμού, όπως ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815-1881), ιστορικός και συγγραφέας, ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-
1897), ποιητής και πολιτικός, ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος (1815-1891) ο Συγγραφέας της “Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους” και φυσικά, οι ποιητές μας Διονύσιος Σολωμός (1798-1835) και Κωστής Παλαμάς, που απογείωσαν την δημοτική γλώσσα στην μεγαλόπνοη ποίησή τους.
Η Πρωτοβουλία
Ο Νικόλαος Πολίτης (1852-1921), πανεπιστημιακός καθηγητής, ακούραστος μελετητής και ερευνητής του Νέου Ελληνικού Πολιτισμού, γίνεται ιδρυτής της επιστήμης της λαογραφίας και καθιερώνει τον όρο Λαογραφία. Τα έργα του εμφορούνται από την αξία των λαϊκών παραδόσεων, ως προς την διαμόρφωση του νέου ελληνικού πολιτισμού. Με πρωτοβουλία του ιδρύεται το 1908 η Λαογραφική Εταιρεία.
Στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1829) μεγάλες μορφές του Ευρωπαϊκού Πνεύματος μεταφράζουν και εκδίδουν ελληνικά δημώδη άσματα. Πρωτοστάτες είναι ο Κλώντ Φωριέλ, Βόλφκανγκ Γκαίτε, Βίλχεμ Μίλλερ, Π.Μ.Λ.Τζος και άλλοι, είναι όλοι όσοι αναγνωρίζουν την μοναδικότητα της δημοτικής ποίησης και προσφέρουν στην Επανάσταση.
Από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα λόγιοι και καλλιτέχνες μας φέρνουν σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό. “Ξεσκέπασε τη δημοτική σου παράδοση και θα αντικρίσεις γυμνή τη ψυχή σου”, θα γράψει το 1914 ο ‘Ιωνας Δραγούμης στο έργο του “Ελληνικός Πολιτισμός”. Είναι και άλλοι μαζί του, ο λόγιος Περικλής Γιαννόπουλος, ο Παύλος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός.
Η λαϊκή τέχνη
Η Αγγελική Χατζημιχάλη είναι μια από τις φωτεινές μορφές εκείνων των καιρών. Καλλιτεχνική φύση, ανήσυχο πνεύμα με έντονο το αίσθημα της προσφοράς, η πρώτη Ελληνίδα Λαογράφος αφιερώνεται σε μακροχρόνιες επιτόπιες έρευνες, σε όλη την Ελλάδα. Ανακαλύπτει τη λαϊκή τέχνη, μια από τις όψεις του λαϊκού πολιτισμού. Αναγνωρίζει τις εκφάνσεις της και προσφέρει με κάθε τρόπο (εκδόσεις, εκθέσεις, εκπαίδευση) την πολύτιμη βοήθειά της, για τη διάσωση και μετάδοση των στοιχείων της στους νέους, αποσκοπώντας στην αισθητική καλλιέργεια και στην ανάπτυξη της αντίστοιχης οικονομίας. Αφήνει ένα μνημειώδες έργο και ανεκτίμητη προσφορά.
Η ελληνικότητα
Στην περίοδο του μεσοπολέμου (1918-1939) αίτημα των ανθρώπων των Γραμμάτων και της τέχνης είναι η ελληνικότητα. Η λεγόμενη Γενιά του 30, προσδοκά να συνδυάσει λειτουργικά την ελληνική παράδοση, με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκέψη. Διαμορφώνει τις θεωρητικές αρχές της ελληνικότητας με τη συμβολή του αρχιτέκτονα και ζωγράφου Δημήτρη Πικιώνη (1887-1968), του υπέρμαχου της πολιτιστικής συνέχειας του Ελληνισμού.
Ποιητές του αναστήματος Σεφέρη, Ελύτη. Εμπειρίκου, Ρίτσου μας οδήγησαν στην καθαρή νεοελληνική ποίηση. Λογοτέχνες, όπως οι Θεοτοκάς, Τερζάκης, Πολίτης, Καραγάτσης, έδωσαν τη νέα πνοή στη πεζογραφία. Ζωγράφοι, όπως ο δάσκαλος Παρθένης, οι Παπαλουκάς, Χατζηκυριάκος – Γκίκας, Εγγονόπουλος (με την ιδιότητα του ζωγράφου και ποιητή), καθώς και οι νεώτεροι Τσαρούχης, Διαμαντόπουλος, Μόραλης, επιδίδονται στη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής τέχνης.
Ο συγκερασμός
Από αυτούς ο Κόντογλου, Διαμαντόπουλος, Τσαρούχης, Εγγονόπουλος συνεργάστηκαν με την Έλλη Παπαδημητρίου (1906-1993), μετόχου της “Εταιρείας Ελληνικές Τέχνες, στην αποτύπωση αυθεντικών λαϊκών έργων, από το πλούσιο υλικό της ελληνικής επαρχίας. Φορεσιές, υφαντά, ανάγλυφα, ξυλόγλυπτα, αποτυπώνονται πιστά και μεταπλάθονται σε σύγχρονα έργα λαϊκής έκφρασης.
Ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης μαζί με τον Μάνο Χατζηδάκη φέρνουν στο τόπο μια νέα πολιτιστική άνοιξη. Μελοποιούν στίχους μεγάλων ποιητών, Σεφέρη, Ελύτη, Ρίτσο, Λόρκα αντιδικούν τον συγκερασμό της μουσικής με την υψηλή ποίηση, τη λογοτεχνία, τις εικαστικές τέχνες, το θέατρο, τον κινηματογράφο. Νέοι συνθέτες και στιχουργοί ακολουθούν το δρόμο που άνοιξαν οι δύο κορυφαίοι συνθέτες, μαζί με ολόκληρη την Ελληνική κοινωνία.
Τα υφαντά.
Στα χρόνια του μεσοπολέμου ο έμπορος υφασμάτων Θεόδωρος Χαρακόπουλος κάνει μια προσπάθεια στη Μύκονο, για την αναβίωση των Μυκονιάτικων υφαντών. Ενώ το έργο μπαίνει σε
εφαρμογή ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος ακινητοποιεί για χρόνια τους αργαλειούς. Μεταπολεμικά συνεχίζεται η προσπάθεια και δημιουργείται ο τύπος της “νεομυκονιάτικης φούστας” με τις πολύχρωμες ρίγες. Η μόδα εξαπλώνεται εκτός συνόρων και το ύφασμα καταλήγει να παράγεται τυποποιημένο σε μηχανοποίητους αργαλειούς στο εξωτερικό, με το διεθνή τίτλο “μυκονιάτικα υφαντά”. Την μόδα των υφαντών ανανεώνει γύρω στο ’70, με μοντέρνα γυναικεία υφάσματα ο Μυκονιάτης Γιάννης Γαλάτης, συνδυάζοντας τις ιδιότητες του υφαντή και του παραγωγού.
Νέα άνθιση
Σε αυτή την δεκαετία η ελληνική κοινωνία ανακτά το ενδιαφέρον σε ότι αφορά την παράδοση.
Η χρυσοχοΐα και η αργυροχοΐα γνωρίζουν νέα άνθηση στους ιστορικούς οίκους του Ζολώτα, του
Λαλαούνη, του Αρμάου. Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, με τις κοσμογονικές αλλαγές, Έλληνες σχεδιαστές και Οίκοι μόδας του Εξωτερικού εμπνέονται από τον ελληνικό πολιτισμό στο σύνολό του. Το 2006 η σχεδιάστρια Σοφία Κοκοσαλάκη δημιουργεί σύγχρονα φορέματα εμπνευσμένα από Ελληνικά κεντήματα του 17ου – 19ου αιώνα των συλλογών του Βρετανικού Μουσείου Βικτωρίας και Αλβέρτος. Παρουσιάστηκαν εκείνη την εποχή στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς, από το ίδρυμα “Αγγελική Χατζημιχάλη”, σε έκθεση αφιερωμένη τη μεγάλη λαογραφία.
Πηγή : Περιοδικό, ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ, Γράφει η κ. Όλγα Παπαδημητρίου, Τέως Συντάκτρια Περιοδικού
Τύπου – Συγγραφέας.
Με Εκτίμηση
Δημήτριος Μητρόπουλος