ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Ο ΣΑΜΙΟΣ (580 π.Χ. – 496 π.Χ.)

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α.

Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.

Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

 

Ήταν σημαντικός Έλληνας φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης και θεωρητικός της μουσικής.

Παντρεύτηκε τη φιλόσοφο και επιστήμονα Θεανώ.

Είναι ο κατ’ εξοχήν θεμελιωτής των ελληνικών μαθηματικών, δημιούργησε ένα άρτιο σύστημα για την επιστήμη των ουράνιων σωμάτων, που κατοχύρωσε με όλες τις σχετικές και γεωμετρικές αποδείξεις και ήταν ιδρυτής ενός μυητικού φιλοσοφικού κινήματος του οποίου τα μέλη αποκαλούνταν Πυθαγόρειοι.

Οι Πυθαγόρειοι ήταν οι εκλεκτοί μαθητές του εσώτερου κύκλου, ενώ υπήρχαν και οι μαθητές που δεν ανήκαν στη σχολή του, αλλά τον ακολουθούσαν, που λεγόταν Πυθαγοριστές.

Επηρέασε σημαντικά τη φιλοσοφία και τη θρησκευτική διδασκαλία στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. Συχνά αναφέρεται ως σπουδαίος μαθηματικός και επιστήμονας και είναι γνωστός, για το Πυθαγόρειο θεώρημα, που το έχει το όνομά του.

Γεννήθηκε περίπου το 569 π.Χ. και επικρατέστερος τόπος γεννήσεως του παραδίδεται η νήσος Σάμος.

Ακόμη είναι πιθανό να ταξίδεψε αρκετά όταν ήταν νέος. Γύρω στο 530 π.Χ. μετακόμισε, σε μια ελληνική αποικία στη νότια Ιταλία.

Τα μέρη συνάντησης των πυθαγόρειων κάηκαν και ο Πυθαγόρας αναγκάστηκε, να φύγει από την πόλη.

Πέθανε στο Μεταπόντιον της Ιταλικής Λευκανίας, σε ηλικία 84 ετών το 496 π.Χ.

Οι βασικές ιδέες της κοσμοθεωρίας του.

Το αντικείμενο ενασχόλησης του Πυθαγόρα, ήταν η καθοδήγηση μιας “εταιρείας”. Αυτή η εταιρεία ήταν μια μυστική, θρησκευτική κίνηση, που είχε αναπτύξει και έντονη πολιτική δραστηριότητα.

Οι Πυθαγόρειοι του 5ου αιώνα π.Χ. συγκαταλέγονται στους πιο σημαντικούς επιστήμονες του καιρού τους και ο Πυθαγόρας φαίνεται, να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την επιστήμη.

Ο Αριστόξενος, ο Ηρόδοτος, ο Εμπεδοκλής, και ο Ιωνάς από τη Χίο αποκαλούν τον Πυθαγόρα : πολυμαθά, ιστορικό και σοφιστή.

Ο Εκταίος και Αντικλείδης ο Αβδηρίτης παρουσιάζουν τον Πυθαγόρα, ως τον εισηγητή της Γεωμετρίας στην Ελλάδα από την Αίγυπτο.

Στον ίδιο τον Πυθαγόρα αποδίδονται, οι βασικές ιδέες της “θεωρίας του κόσμου”

και της “κάθαρσης”, ιδέες που οδηγούν, τις δύο τάσεις της Πυθαγόρειας σχολής,

την επιστημονική και τη θρησκευτική.

Μια πολύ σημαντική ανακάλυψη του Πυθαγόρα είναι η αριθμητική ερμηνεία του σύμπαντος. Το ενδιαφέρον του Πυθαγόρα για την μουσική αρμονία οφείλεται, στη θεωρία της “Αρμονίας των Σφαιρών”, που διατύπωσε η σύζυγος του Θεανώ.

Επίσης έχουν αποδοθεί σε αυτόν διάφορες γεωμετρικές ανακαλύψεις, με γνωστότερο το ομώνυμο του θεώρημα.

Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες που συνδέουν άμεσα τον Πυθαγόρα με την Ιατρική ή τον παρουσιάζουν εφευρέτη διαφόρων θεραπευτικών μεθόδων (Ιάμβλιχος).

Ο νεαρός Πυθαγόρας μεγάλωνε στη Σάμο με μεγάλη σεμνότητα και σωφροσύνη και έγινε όμορφος στην εμφάνιση, πολύ περισσότερο από άλλους νέους.

Απολάμβανε δε κάθε είδους σεβασμό ακόμη και από τους πολύ μεγαλύτερούς του, σε ηλικία πολίτες.

Όταν μιλούσε μετέτρεπε τους πάντες με το μέρος του και εφαίνετο αξιοθαύμαστος, ώστε από πολλούς να βεβαιώνεται με κάθε φυσικότητα, πως ήταν πράγματι υιός του θεού Απόλλωνα.

Όντας ακόμη έφηβος, η φήμη του έφτασε εις την Μίλητο της Ιταλίας, προς τον Θαλή και εις την Πριήνη, προς τον Βίαντα, δύο εκ των επτά σοφών της αρχαιότητος και σε πολλά μέρη οι άνθρωποι εξέφραζαν τον θαυμασμό τους, αποκαλώντας τον “εν Σάμω κομήτην”.

Μόλις στη Σάμο, άρχισε να εμφανίζεται το τυραννικό καθεστώς του Πολυκράτους, εποχή όπου ο Πυθαγόρας ήταν, περίπου δεκαοκτώ ετών, έφυγε μαζί με τον Ερμοδάμαντα τον Κλεοφύλλειο, για την Μίλητο και τη Σχολή της Ιωνίας.

Κοντά στο Θαλή ο Πυθαγόρας έλαβε σοβαρή εκπαίδευση, πάνω στα μαθηματικά, τη γεωμετρία και σε όσα έχουν σχέση, με τους αριθμούς και τους υπολογισμούς.

Ήταν ο Θαλής που προέτρεψε τον Πυθαγόρα να μεταβεί στην Αίγυπτο και να συναναστρέφεται, με τους ιερείς της Μέμφιδος και της Διοσπόλεως, από τους οποίους ο ίδιος ο Θαλής, είχε λάβει πολλές γνώσεις.

Ο Ιάμβλιχος διηγείται πως κατά το ταξίδι του στην Αίγυπτο, οι Αιγύπτιοι ναύτες είχαν σκεφθεί να τον πουλήσουν, γιατί πίστευαν θα βγάλουν πολλά χρήματα.

Όμως εντός ολίγων ημερών άλλαξαν γνώμη βλέποντας την ασυνήθιστη ήρεμη και επιβλητική συμπεριφορά του Πυθαγόρα, καθώς και την μεγάλη του εγκράτεια στην τροφή, το ποτό και τον ύπνο.

Στην Αίγυπτο κοντά στους ιερείς εντρύφησε ακόμη περισσότερο στην Αστρονομία, τελειοποιώντας τις γνώσεις του κι έφτασε στο απόγειο της μάθησης της επιστήμης των αριθμών και της μουσικής.

Σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο ο Πυθαγόρας έμεινε στην Αίγυπτο 22 χρόνια και κατόπιν μεταφέρθηκε στη Βαβυλώνα, αιχμάλωτος, όπου παρέμεινε αλλά δώδεκα έτη.

Συναναστρεφόμενος με τους Πέρσες ιερείς και διδασκόμενος θεολογικά και αστρονομικά θέματα, επέστρεψε στη Σάμο σε ηλικία πενήντα έξι ετών.

Ο Πυθαγόρας θεωρείται από πολλούς ο πατέρας της σύγχρονης χορτοφαγίας.

Αν και οι αναφορές, ως προς τη σχέση του με την κατανάλωση κρέατος είναι διφορούμενες, οι απόψεις του οδήγησαν στη δημιουργία της “χορτοφαγικής κοινωνίας” στην Αγγλία του 18ου αιώνα.

Αυτή ήταν η απαρχή του σύγχρονου χορτοφαγικού κινήματος.

 

Πηγή : * Πυθαγόρου Βίος, Πορφύριος, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος 1978.

* Περί του Πυθαγόρειου βίου, Ιάμβλιχος, εκδόσεις Νέα θέσις 1997.

* Σωτήρης Χ. Γκουντουβάς Γεωμετρικές Διαδρομές.

* Φίλη Χριστίνα, “Πυθαγόρας, Αρχιμήδης και Ινδικές μαθηματικές θεωρίες”, Φιλοσοφία, 15-16 (1985-86), 156-171.

 

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος