ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α.

Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.

Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Ένας εύελπις, μετά την είσοδο στη Στρατιωτική Σχολή, λαμβάνει από τον τεταρτοετή Εύελπι ένα γράμμα, στο οποίο αναφέρονται τα εξής :

“Η ζωή είναι πόλεμος. Η γη σου είναι φρούριο και χρέος σου η νίκη….. Πολέμα για τα ιδανικά σου, για τα ελληνικά δικαιώματα του ανθρωπισμού ….. Νεαρέ Εύελπι, μάθε και εξασκήσου να είσαι απλός, ολιγόλογος, συγκρατημένος, σεμνός. Λίγα λόγια πολλά έργα. Ανθρωπιά μεγάλη, πειθαρχία, πείσμα, αντοχή”.

Το γράμμα, που δίνεται στον πρωτοετή Εύελπι, γράφτηκε από έναν ήρωα, ο οποίος, τόσα χρόνια μετά τον θάνατό του, μιλάει δυνατά στις καρδιές των συγχρόνων Ευέλπιδων, αλλά και όλων μας.

Το γράμμα αυτό είναι του Παύλου Μελά, του ήρωα του Μακεδονικού Αγώνα, που φύτεψε τον σπόρο της Απελευθέρωσης της Μακεδονίας.

Ο Παύλος Μελάς ένα από τα επτά παιδιά του Μιχαήλ Μελά και της Ελένης Βουτσινά, γεννήθηκε στη Μασσαλία της Νότιας Γαλλίας στις 29 Μαρτίου του 1870.

Στην πόλη αυτή, που αποτελούσε σημαντικό εμπορικό κέντρο εκείνης της εποχής, ο πατέρας του δραστηριοποιούνταν ως έμπορος.

Σε ηλικία τεσσάρων ετών επιστρέφει μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα. Την εποχή εκείνη η κατακερματισμένη Ελλάδα προσπαθούσε να ανορθωθεί μετά τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Τα Επτάνησα το 1864 και η Θεσσαλία (εκτός της Ελασσόνας) το 1881 δόθηκαν πίσω στην Ελλάδα, ενώ ακόμα ανέμεναν την ελευθερία τους η Ήπειρος, η Μακεδονία, η Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου.

Η Μεγάλη Ιδέα, η προσπάθεια δηλαδή για την ενσωμάτωση των περιοχών που ακόμα βρίσκονταν κάτω από τον Τουρκικό ζυγό, διαδιδόταν όλο και πιο πολύ.

Ο πατέρας του Παύλου Μελά συμμεριζόταν αυτό το όραμα και δαπάνησε σημαντικό μέρος της περιουσίας του, γι’ αυτόν τον σκοπό.

Σε ένα τέτοιο ιδεολογικό κλίμα ανατράφηκε και μεγάλωσε ο Παύλος Μελάς.

Το 1885, μόλις τελείωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο νεαρός τότε Παύλος, μπαίνει στη Σχολή Ευελπίδων και το 1891 αποφοιτά με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού.

Τον επόμενο χρόνο παντρεύεται τη Ναταλία Δραγούμη και αποκτούν δύο παιδιά τον Μιχαήλ και τη Ζωή.

Στις αρχές του 20ου αιώνα τον απασχολεί έντονα η κατάσταση στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία. Τον ανησυχεί ιδιαιτέρως η δράση των Κομιτατζήδων που προσπαθούσαν με ύπουλο τρόπο να προσαρτήσουν, τη Μακεδονία στη Βουλγαρία.

Με το ψευδώνυμο Μίκης Ζέζας (από τα χαϊδευτικά ονόματα των παιδιών του), συμμετέχει μαζί με άλλους τρεις αξιωματικούς σε μυστική αποστολή στη Μακεδονία.

Συνοδευόμενοι από Μακεδόνες αγωνιστές φτάνουν και δραστηριοποιούνται στη Δυτική Μακεδονία, αλλά δυστυχώς σύντομα οι κινήσεις τους γίνονται αντιληπτές από τους Τούρκους, οι οποίοι ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση την ανάκλησή τους.

Επιστρέφουν στην Αθήνα χωρίς να χάσουν τις ελπίδες τους και ετοιμάζουν νέο σχέδιο.

Τον Ιούλιο του 1904, ενώ υπηρετούσε στη Σχολή Ευελπίδων, ζήτα 20ήμερη άδεια και με πλαστό διαβατήριο, πάνω στο οποίο αναγραφόταν το όνομα Πέτρος Δέδες και επάγγελμα ζωεμπόρων, φτάνει για δεύτερη φορά στη Μακεδονία.

Στην Κοζάνη συναντιέται με το ντόπιο στοιχείο και αποφασίζουν τη συγκρότηση ένοπλων σωμάτων με τη στρατολόγηση ανδρών από τις γύρω περιοχές και την ανάληψη άμεσης δράσης στη Δυτική Μακεδονία.

Επιστρέφει ξανά στην Αθήνα και ζητά αυτή τη φορά τετράμηνη άδεια για να αναλάβει επίσημα την αρχηγεία του Μακεδονικού Αγώνα.

Στις 28 Αυγούστου λοιπόν του 1904 εγκαταλείπει, και για χάρη της Μακεδονίας, την οικογένειά του το αξίωμά του και για τελευταία φορά περνά τα σύνορα, για να βάψει με το αίμα του τη μακεδονική γη.

Άλλωστε σε γράμματα που έγραφε καθημερινά στη σύζυγό του, ανέφερε :

“Αν το αίμα ενός επιφανούς ‘Έλληνα βάψει τη Μακεδονική γη, σύσσωμο το έθνος θα εγερθεί και η Μακεδονία θα σωθεί”.

Στις 13 Οκτωβρίου ο Παύλος Μελάς βρισκόταν στη Στάτιστα. Την ίδια μέρα ο Βούλγαρος αρχικομιτατζής, γνωρίζοντας που βρίσκεται ο Παύλος Μελάς, έστειλε μια χωρική να ενημερώσει τους Τούρκους πως τάχα στη Στάτιστα κρυβόταν ο ίδιος με τη συμμορία του.

Έστειλε σκόπιμα αυτό το παραπλανητικό γράμμα, καθώς γνώριζε πως οι Τούρκοι δεν επιτίθονταν στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, που τους απάλλασαν από την καταδίωξη των κομιτατζήδων.

Βρήκε λοιπόν την ευκαιρία να σκοτώσει τον αρχηγό του Μακεδονικού Αγώνα.

Οι Τούρκοι το πίστεψαν και νομίζοντας πως κυνηγάνε τον Βούλγαρο αρχικομιτατζή έφτασαν στο σπίτι, που βρισκόταν ο Παύλος Μελάς.

Το σπίτι περικυκλώθηκε και αμέσως ξέσπασαν πυροβολισμοί. Στη συμπλοκή που ακολούθησε ο Παύλος Μελάς τραυματίστηκε σοβαρά στην οσφυϊκή χώρα.

Τελευταία του επιθυμία ήταν να δοθεί ο σταυρός του στη γυναίκα του και το τουφέκι στον γιο του.

Μετά από μισή ώρα ο ταπεινός μα δυναμικός πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα ξεψύχησε.

Η θυσία του σηματοδότησε την ουσιαστική έναρξη του Μακεδονικού Αγώνα, που κορυφώθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους.

ΑΘΑΝΑΤΟΣ.

 

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος