Οι περισσότεροι άνθρωποι λέμε και ακούμε :

“ΚΑΝΩ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΟΥ ΥΠΑΓΟΡΕΥΕΙ Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ”

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α.

Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.

Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Είναι μια πολύ κοινόχρηστη λέξη η συνείδηση, που η έννοια της έχει ψυχολογικό – ηθικό και φιλοσοφικό βάθος, που επιφανειακά δεν αξιολογούμε την αξία και σημασία της :

_ Η συνείδησή μου, δεν μου το επιτρέπει.

_ Ψηφίσατε κατά συνείδηση.

_ Έπραξα κατά συνείδηση.

_ Συνειδητοποίησε αυτό, που πρόκειται να κάνεις.

_ Έχω αναπαυμένη τη συνείδησή μου.

_ Δεν το έχω ακόμη συνειδητοποιήσει.

_ Να φοβάσαι την συνείδησή σου και το θεό.

_ Είναι ασυνείδητος.

_ Το έπραξε ασυνείδητα.

_ Η συνείδησή μου είναι ακόμα καθαρή.

Ψυχολογικά συνείδηση είναι το σύνολο των, σε μια στιγμή του χρόνου κατανοητών ψυχικών φαινομένων, όπου η σκέψη μας στρέφεται στο προσωπικό μας, υπέρ – εγώ, που αποτελεί τον εσωτερικό κώδικα της Ηθικής, κάθε ανθρώπου.

Είναι η συνείδηση, μια εσωτερική φωνίτσα που μας προειδοποιεί, ότι κάποιος μας βλέπει (menken).

Από πλευράς Ηθικής, που μας ενδιαφέρει περισσότερο, συνείδηση είναι η ιδιότητα και η ικανότητα της ψυχής μας, όχι μόνο να βλέπει τα συμβαίνοντα στον εαυτό μας, αλλά και να κρίνει αυτά, αν είναι κακά, ανήθικα, άδικα.

Την ικανότητα αυτή, ο μεν Σωκράτης την ονόμασε Δαιμόνιο, ο Καρτέσιος εσωτερικό φως, ο Αυγουστίνος πηγή της αλήθειας.

Τον όρο συνείδηση τον χρησιμοποίησαν πρώτοι οι Στωϊκοί φιλόσοφοι, εννοούντες με αυτόν, την εσωτερική σε κάθε άνθρωπο, αλάθητη αίσθηση.

Τα ψυχικά συνειδητά φαινόμενα, τα βλέπει και μας τα καθιστά γνωστά, ο μόνος αυτός ψυχικός παράγοντας, που είναι το προσωπικό μας εγώ. Τα συνειδητά αυτά φαινόμενα δεν μένουν πάντοτε τα ίδια. Αντικαθίστανται από άλλα.

Αυτό καλείται ροή συνείδησης.

Το προσωπικό μας εγώ, δεν είναι μόνο θεατής, αλλά και επόπτης του όλου Ψυχικού μας βίου. Είναι και κριτής της ορθότητας ή μη, των επιθυμιών και των πράξεων μας.

Για τα μη συνειδητά ψυχικά φαινόμενα, αυτά βρίσκονται στο υποσυνείδητο, κατά πολύ χρόνο της ζωής μας, όπου σε δεδομένη ευκαιρία εισέρχονται στο χώρο της συνείδησης και τότε γίνονται συνειδητά.

Στο υποσυνείδητο μη γενόμενα συνειδητά, παραμένουν πολλά, ψυχικά στοιχεία, που επιδρούν στο χαρακτήρα μας.

Και ήδη γεννάται το ερώτημα?

Τι είναι το υποσυνείδητο?

Το υποσυνείδητο, είναι η ηθική φυλακή της ψυχής, το σκοτεινό διαμέρισμα του μυαλού, το μπαλαούρο.

Εκεί φυλακίζονται οι ταραξίες, οι αμαρτωλές ορμές, οι χαμηλές συμπεριφορές, οι κακίες, οι παράνομες ιδέες και οι άκαιρες επιθυμίες.

Αυτές οι παράνομες ιδέες, φυλακίζονται στους υγιείς συνετούς ανθρώπους.

Όμως και σ’ αυτούς, κατά τον ύπνο στα όνειρα αποφυλακίζονται προσωρινά, από το υποσυνείδητο.

Η συνείδηση, είναι το κριτήριο, επί του οποίου εκδίδονται αποφάσεις αθωωτικές ή καταδικαστικές που προξενούν τύψεις οδύνης, που μαστιγώνουν τον παραβάτη των νόμιμων.

Οι τύψεις της συνείδησης είναι χρήσιμες, γιατί εξυγιάνουν την κακία.

Τις τύψεις της συνείδησης κατόπιν κακής πράξης, πίστευαν οι αρχαίοι πρόγονοι μας, σαν τιμωρούς Θεότητας, τις οποίες ονόμαζαν Αράς ή Ερινύες και τους είχαν αφιερώσει βωμούς, επί του Αρείου Πάγου.

Οι Ερινύες στα δράματα των μεγάλων τραγικές ποιητών (Αισχύλου – Σοφοκλή – Ευριπίδη), παρουσιάζονται να διώκουν αμείλικτα τους ασεβείς, δολοφόνους και εγκληματίες.

Κατά τον Όμηρο, η ωραία Ελένη, από τα πλήγματα των Ερινυών αναφωνεί :

“Καλλίτερα θα ήταν, όταν γεννήθηκα, να με συνέτριβε θύελλα ανέμου στους βράχους ή να με έπνιγε η θάλασσα, παρά να νοιώθω, όσα υφίσταμαι από τις Ερινύες.”

Κατά την εξέλιξη του ανθρώπου, μαζί με την γέννηση της ανθρώπινης διάνοιας, ήλθε και η περίοδος της σκέψης και του λογικού.

Το λογικό είναι, η μεγάλη διευθύνουσα δύναμη της ψυχής και η κυριότερη ενεργή δύναμη της σκέψης.

Η λογική είναι η συνισταμένη όλων των παρατηρήσεων, της πείρας και των γνώσεων μας, οι οποίες συνελέγησαν και τοποθετήθηκαν, στη συνείδηση και το υποσυνείδητο.

Στο ερώτημα, αν είναι διαπαιδεύσιμη η απόκτηση καλής συνείδησης, ώστε ο άνθρωπος να συμπεριφέρεται και να είναι ωφέλιμος στους συνανθρώπους του, μέσα στην κοινωνία, με ανθρωπιστικά συναισθήματα, η απάντηση είναι, ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί.

Ξεκινά από μικρός, αν διδαχθεί από την οικογένειά, το σχολείο, και άλλης φύσεως εκπαιδεύσεις, τι είναι αγαθό, τι είναι κακό, τι δίκαιο, τι άδικο, τι θεϊκά όσιο και ανόσιο, ποιός είναι ο προορισμός του στη γη, ποιά τα καθήκοντά του προς τον εαυτό του, τον πλησίον του και το Θεό.

Δηλαδή η συνείδηση του, θα είναι πάντοτε παραστάτης και πολύτιμος σύμβουλός του.

Με τη διαφώτιση και τη συστηματική διδασκαλία και καθοδήγηση, με τον παραδειγματισμό, η έμφυτη συνείδηση καθίσταται υγιής, ορθή, και ωφέλιμη.

Πηγή : Από το βιβλίο μου, με τον τίτλο (Ο Άνθρωπος και ο ανθρωπισμός του).

Σας ευχαριστώ

Δημήτριος Μητρόπουλος