ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α.

Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.

Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Η έκφραση στην επιστήμη έχει διαφορετική έννοια, από την έκφραση στην τέχνη.

Στην επιστήμη σχετίζεται με την έρευνα σ’ αυτή, που είναι ένα από τα βασικά γνωρίσματά της. Πιο συγκεκριμένα η έκφραση σε ορισμένες επιστήμες, και μάλιστα στην ψυχολογία και την παιδαγωγική είναι το άμεσο αντικείμενο των ερευνών τους.

Ερευνούν την έκφραση για να σχηματίζουν γνώμη για τον ψυχικό βίο των ανθρώπων, ωρίμων και υπό ανάπτυξη.

Κανείς δεν μπορεί να μπει στον ψυχικό κόσμο του άλλου ανθρώπου και να τον ερευνήσει άμεσα για να ανακαλύψει, σε ποια κατάσταση βρίσκεται ολόκληρος ή η κάθε μία πλευρά του.

Μπορεί όμως να μπει μέσω των εκφράσεών του, των διαφόρων τρόπων συμπεριφοράς του, από τους οποίους ένας, όπως είπαμε είναι η γλώσσα.

Μάλιστα δε ο προφορικός λόγος, ο οποίος συνεδέθη τόσον στενά με τον ψυχικό βίο του ανθρώπου, ώστε να ακολουθούν και οι δύο την ίδια περίπου πορεία στην εξέλιξή τους.

Γι’ αυτό η γλώσσα θεωρείται καθρέπτης της όλης πολιτιστικής στάθμης ενός λαού.

Στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, το τι λέγει και το τι κάνει του ενός, γίνεται αντικείμενο παρατηρήσεις του άλλου και έτσι ο καθένας γνωρίζει – πολλές φορές με μεγάλη επιτυχία – σε πια κατάσταση βρίσκονται διάφορες πτυχές του ψυχικού, κόσμου των ανθρώπων, τους οποίους συναναστρέφεται.

Συνηθισμένοι χαρακτηρισμοί του ενός από τον άλλο είναι : έξυπνος άνθρωπος, κοιμισμένος, έχει γερό μνημονικό, σωστός, κατεργάρης, πονηρός, καχύποπτος, λογικός, ακαταλόγιστος, φιλόδοξος, έχει καλό (ή κακό) χαρακτήρα, τυραννικός, δημοκρατικός, συναισθηματικός, αναίσθητος, θαρραλέος, δειλός, φιλόκαλος έχει μεγάλη θέληση, είναι άβουλος, φιλαλήθης, ψεύτης, κ.α.

Ένας από τους πρώτους, αν όχι ο πρώτος, ο οποίος εχρησιμοποίησε συστηματικά την κοινή πρακτική για έρευνα της έκφρασης του ανθρώπου, υπήρξε ο Αριστοτέλης, όπως μπορεί κανείς να καταλάβει από τα έργα του “Περί ψυχής”, “Περί μνήμης και αναμνήσεως” και άλλα.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα, οι επιστήμες αυτές με μεθόδους καθαρά ψυχολογικές, γνωρίζουν μεγάλες προόδους, οι οποίες στηρίζονται στην ετεροπαρατηρησία.

Η έννοια της ετεροπαρατηρησίας είναι, ότι το υποκείμενο της έρευνας, ο άνθρωπος κάθε ηλικίας, γίνεται αντικείμενο παρατήρησης συστηματικής άλλου προσώπου, του ψυχολόγου η παιδαγωγού.

Η έρευνα, άλλοτε διαρκεί επί ελάχιστο χρόνο, άλλοτε όμως επί περισσότερο, επί ώρες, ημέρες, εβδομάδες και μήνες, ακόμη και χρόνια.

Κατά την αυτοπαρατηρησία το υποκείμενο της έρευνας ενδοσκοπεί εαυτό, στρέφει την προσοχή του προς τον εσωτερικό κόσμο και ανακοινώνει στον ερευνητή, ό,τι δοκιμάζει από την εμφάνιση ενός ψυχικού γεγονότος στο παρόν ή εδοκίμασε στο παρελθόν.

Η ψυχολογία και η παιδαγωγική χρησιμοποιούν σήμερα πολλές μεθόδους, για την έρευνα της έκφρασης του ανθρώπου, ωρίμου και υπό ανάπτυξη, με λόγο, αλλά και με άλλα εκφραστικά μέσα.

Όλοι οι άνθρωποι από τη γέννησή τους, μέχρι τον Θάνατο εκφράζονται.

Η έκφραση, σε τελευταία ανάλυση, είναι αντίδραση, συνειδητή είτε ασυνείδητη σε ερεθίσματα, που έχουν την αρχή τους στον εσωτερικό βίο κάθε ανθρώπου ή στον εξωτερικό κόσμο.

Ο άνθρωπος, για να εκφραστεί χρησιμοποιεί πολλά μέσα, από τα οποία το συνηθέστερο και το ακριβέστερο είναι η γλώσσα, και μάλιστα ο λόγος προφορικός και γραπτός.

Η έγκυρη γνώμη, που υπάρχει σήμερα για τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, προέρχεται από την συστηματική έρευνα των ποικίλων εκφράσεών του, είτε αυτές γίνονται αυθόρμητα, είτε προκαλούνται σκοπίμως.

Πηγή : Νικόλαος Μελανίτης, Καθηγητής Φιλοσ. Σχολής.

Σας ευχαριστώ

Δημήτριος Μητρόπουλος