Η “ΑΟΡΑΤΗ” ΑΠΕΙΛΗ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος Αντ/γος ε.α.
Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.
Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.
Οι συμπεριφορές που θεωρούνται “ένοχες” και οι συνέπειες.
Τις τελευταίες δεκαετίες στους χώρους εργασίας αναδεικνύονται προβλήματα που πλήττουν την ψυχοσωματική υγεία των εργαζομένων και σχετίζονται με μορφή ψυχολογικής βίας.
Με βάση στοιχεία του Ινστιτούτου Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού του Παντείου Πανεπιστημίου, ψυχολογική βία ορίζεται η ηθελημένη χρήση εξουσίας κατά ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων, που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στη φυσική, πνευματική, διανοητική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξη του εν λόγω ατόμου ή (ομάδα ατόμων).
ΣΥΝΔΕΣΗ
Η ψυχολογική βία είναι αλληλένδετη με την ηθική παρενόχληση.
Η Γαλλίδα Ψυχίατρος Μ.F.Hirigoyen διακρίνει τέσσερις κατηγορίες συμπεριφορών που συνιστούν ψυχολογική βία και ηθική παρενόχληση.
- Προσβολές των συνθηκών εργασίας :
Συστηματική αμφισβήτηση όλων των αποφάσεων που λαμβάνει ένα άτομο, υπερβολικές ή άδικες επικρίσεις σε σχέση με την εργασία του, συστηματική ανάθεση καθηκόντων τα οποία βρίσκονται υπεράνω των δυνατοτήτων του, είναι αδύνατον να εκτελεστούν ή ακόμα και δεν ανταποκρίνονται στις ικανότητές του, αφαίρεση αρμοδιοτήτων κ.λ.π.
- Απομόνωση και άρνηση επικοινωνίας :
Δεν απευθύνουν πλέον το λόγο στο θύμα, επικοινωνούν μαζί του μόνο γραπτώς, το άτομο απομακρύνεται από τους άλλους συναδέλφους, η παρουσία του αγνοείται κ.λ.π.
- Προσβολή αξιοπρέπειας :
Περιφρονητικές κινήσεις έναντι του θύματος, υποτιμητικά σχόλια, διάδοση φημών, ανάθεση προσβλητικών εργασιών κ.λ.π.
- Λεκτική, σωματική ή σεξουαλική βία :
Απειλές σωματικής βίας, υβριστικές φωνές, παρενόχληση και εκτός χώρου εργασίας, μικρές σωματικές επιθέσεις κ.λ.π.
Η εκδήλωση τέτοιων συμπεριφορών μέσα στους χώρους εργασίας, δεν συνεπάγεται μονάχα αρνητικές συνέπειες για τα θύματα, αλλά έχει κόστος και για την ίδια την επιχείρηση, καθώς και για την ευρύτερη κοινωνία.
Σε ατομικό επίπεδο, οι συνέπειες για τον εργαζόμενο, είναι τόσο ψυχολογικές, όσο και σωματικές: άγχος, κατάθλιψη, ψυχοσωματικές παθολογίες, επιθετικότητα, φόβος και καχυποψία, αδυναμία συγκέντρωσης η ευκρίνειας, μειωμένη ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, ανασφάλεια, και δημιουργικότητας, αύξηση, ατυχημάτων και λαθών, απομόνωση και μοναξιά, φθορά των σχέσεων, μετατραυματικό άγχος κ.λ.π.
Στην ίδια την επιχείρηση το φαινόμενο της ψυχολογικής βίας συνεπάγεται ένα αυξημένο οικονομικό κόστος, κυρίως λόγω της αύξησης του αριθμού των αδειών ασθένειας, αλλά και της μειωμένης παραγωγικότητας και ικανοποίησης από την εργασία.
Στην ευρύτερη κοινωνία επίσης το κόστος είναι σημαντικό και κυρίως, για τα εθνικά συστήματα υγείας, λόγω των ιατρικών εξόδων.
Το πρόβλημα της ψυχολογικής παρενόχλησης και βίας απασχολεί τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα οποία καλούν και παροτρύνουν τα κράτη – μέλη να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Υπάρχουν όμως προβλήματα, ως προς την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Κατ’ αρχήν, πρέπει να αποσαφηνιστεί η υιοθέτηση ενός ενιαίου ορισμού, υπό την έννοια της ακριβούς και λεπτομερειακής καταγραφής των συμπεριφορών που μπορούν – ή δεν μπορούν – να θεωρηθούν ως ψυχολογική βία και παρενόχληση.
Επίσης προβληματίζουν οι δυνατότητες – καταγγελίες που διαθέτει το θύμα.
Πάντως, με βάση ρυθμίσεις που έχουν ήδη ενταχθεί στο ευρωπαϊκό κώδικα Δημόσιας Διοίκησης, έχουν αποσαφηνιστεί τα εξής :
* Κανένας εργαζόμενος δεν πρέπει να υφίσταται τις επαναλαμβανόμενες, επιθέσεις ηθικής παρενόχλησης, που έχουν ως αντικείμενο ή ως συνέπεια υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας.
* Κανένας εργαζόμενος δεν μπορεί να απολυθεί, να τιμωρηθεί ή να αποτελέσει αντικείμενο, ενός μέτρου διάκρισης, άμεσης ή έμμεσης, κυρίως σε θέματα αμοιβής, κατάρτισης, ειδίκευσης, ιεράρχησης, επαγγελματικής εξέλιξης, μετάθεσης ή ανανέωσης σύμβασης, επειδή έχει υποστεί ή γιατί αρνήθηκε να υποστεί ή ακόμη επειδή κατήγγειλε την ύπαρξη συμπεριφορών, ηθικής παρενόχλησης.
* Η ευθύνη για την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών εναπόκειται στον εργοδότη, ενώ στις υποχρεώσεις του σχετικά με την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων,
προστίθεται και εκείνο της προστασίας της πνευματικής τους υγείας.
* Εκείνος που παρενοχλεί, μπορεί να υποστεί διοικητικές κυρώσεις.
* Τα αντιπροσωπευτικά επιχειρησιακά συνδικάτα μπορούν να παρέμβουν, μετά από αίτημα και γραπτή συναίνεση του ενδιαφερομένου και να εκπροσωπήσουν το θύμα στα όποια νομικά διαβήματά του.
* Προβλέπεται επίσης μια διαδικασία μεσολάβησης η οποία μπορεί να εκκινηθεί από κάθε άτομο που θεωρεί τον εαυτό του, ως θύμα ηθικής παρενόχλησης και ψυχολογικής βίας.
* Ενισχύονται οι αρμοδιότητες του ιατρού εργασίας, ο οποίος μπορεί να ορίσει ατομικά μέτρα, όπως την μετάθεση εργαζομένων, για λόγους ψυχικής υγείας.
Πηγή : Σπυρ. Μιχαλόπουλος, (Εφημ. Τύπος της Κυριακής)
Με εκτίμηση
Δημήτριος Μητρόπουλος