ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

ΣΤΗ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α.

Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.

Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

 

Πολλές συζητήσεις για την τεχνική νοημοσύνη περιστρέφονται, γύρω από το αν οι μηχανές, θα γίνουν κάποτε σαν τους ανθρώπους.

Νομίζω πιο σωστό είναι να ρωτάμε : Μπορεί ο άνθρωπος να αναλυθεί, σε άθροισμα επιμέρους μηχανισμών.

Συναισθηματική Νοημοσύνη.

Από τη βρεφική ηλικία εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια συναισθηματικών εκδηλώσεων, χαρά, λύπη, θυμός, έκπληξη κ.ο.κ.

Συν τω χρόνω, καθώς αναπτύσσονται παράλληλα και οι γνωστικές ικανότητες (μνήμη, προσοχή, γλώσσα, συλλογισμοί κ.ο.κ.) επιτυγχάνεται η σύζευξη των συναισθημάτων με τις γνωστικές λειτουργίες, ο συνδυασμός των οποίων θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη και κοινωνική καταξίωση ενός ατόμου.

Δεν είναι λοιπόν παράδοξο το γεγονός ότι, ο γνωστός δείκτης νοημοσύνης ΙΩ, τείνει να αντικατασταθεί, τα τελευταία χρόνια από το δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης (ΕΩ), που βαθμολογεί και την ικανότητα να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται κάποιος, τα συναισθήματά του, αλλά και να έχει ενσυναίσθηση (να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων).

Όμως, ενώ οι γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπου είναι σε ένα βαθμό κατανοητές, οι συναισθηματικές λειτουργίες, αποτελούν ένα από τα πιο δυσπρόσιτα κεφάλαια της επιστήμης.

Το παράδοξο είναι, ότι ώθηση στη σχετική έρευνα δίνει τα τελευταία χρόνια και η επιστήμη της πληροφορικής!

Αφού τα υπολογιστικά μηχανήματα απέκτησαν νοημοσύνη, φιλοδοξούν τώρα να αποκτήσουν και συναισθήματα.

Τι είναι τα συναισθήματα.

Όλοι γνωρίζουμε τι είναι το συναίσθημα, μέχρι τη στιγμή που θα χρειαστεί να εξηγήσουμε, τι είναι το συναίσθημα.

Δεν υπάρχουν ίσως πιο πολύπλοκοι επιστημονικοί κλάδοι, από αυτούς που μελετούν τα συναισθήματα, καθώς το αντικείμενο μελέτης εκτείνεται, από τις ασύλληπτης πολυπλοκότητας μοριακές λειτουργίες του εγκεφάλου, μέχρι τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου.

Αισθήσεις και συναισθήματα.

Ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο που μας περιβάλλει μέσω των αισθήσεων μας, και ο εγκέφαλος αναλαμβάνει να συνθέσει τις πληροφορίες, που του στέλνουν τα αισθητήρια όργανα, σε μια κατά το δυνατόν πιστή αναπαράσταση του περιβάλλοντος.

Και μοιάζει να γίνονται χονδρικά, δύο παράλληλες επεξεργασίες, μία συναισθηματική και μία γνωστική.

Η συναισθηματική παρέχει μία γρήγορη πληροφορία για άμεση ενέργεια, ενώ η γνωστική οδηγεί σε λογικά συμπεράσματα.

Και αντιδρούμε μερικές φορές με το συναίσθημα και όχι τη λογική, πράγμα που μας οδηγεί κάποιες φορές σε βιαστικές και άκριτες ενέργειες, άλλοτε όμως αποδεικνύεται σωτήριο, όταν π.χ. απαιτείται άμεση αντίδραση σε κίνδυνο, αλλά και φιλάνθρωπος, όταν συμπάσχουμε με κάποιον που υποφέρει κ.ο.κ.

Τα συναισθήματα κάποτε έχουν τέτοια δύναμη, που μπορούν να αποκτήσουν πλήρη έλεγχο πάνω στον εαυτό μας :

Ο έντονος φόβος μπροστά σε ένα αναπάντεχο κίνδυνο θα κάνει την καρδιά, να πάλλεται γοργά, την πίεση να ανεβαίνει, τα μάτια και το στόμα να ανοίγουν διάπλατα, τη νύστα και την κούραση να εξαφανίζονται, τα πόδια άλλοτε να τρέμουν και άλλοτε να τρέχουν με απίστευτη γρηγοράδα, και το μυαλό να αναζητά διεξόδους με εντυπωσιακή εγρήγορση κ.ο.κ.

Ο θυμός που πολλές φορές μας φέρνει “εκτός εαυτού”, έχει προξενήσει, έλεγε ο Ρωμαίος Φιλόσοφος Σενέκας, περισσότερα κακά στην ανθρωπότητα, απ’ ό,τι η πανούκλα.

Το συναίσθημα δεν είναι απλώς μια ακόμη περίπλοκη εγκεφαλική λειτουργία, όπως π.χ. η λύση ενός δύσκολου μαθηματικού προβλήματος. Είναι βίωμα.

Είναι η πιο εύγλωτη έκφραση της συνειδητότητας του ανθρώπου, για την οποία ακόμη και υλιστές φιλόσοφοι παραδέχονται, ότι υπερβαίνει τις λειτουργίες του εγκεφάλου.

Αποτελεί μυστήριο το πως οι ηλεκτροχημικές επεξεργασίες των εξωτερικών ερεθισμάτων από τον εγκέφαλο, καταλήγουν σε άυλα ψυχικά βιώματα, τα οποία επιστρέφουν με τη σειρά τους να επηρεάσουν τις σωματικές λειτουργίες, ακόμη και τις ίδιες τις αισθήσεις.

Και το πιο νόστιμο φαγητό π.χ. το αισθανόμαστε άνοστο, όταν έχει προηγηθεί μια οικογενειακή διαμάχη.

Στα συναισθήματα διαπιστώνουμε, με τον εκφραστικότερο τρόπο τη μεγαλειώδη ψυχοσωματική σύσταση του ανθρώπου.

Διαχείριση των συναισθημάτων.

Το συναίσθημα είναι ένα υπέροχο δώρο του δημιουργού, που προσθέτει στο ύψη

λοχάρισμα του λογικού, βίωμα, ομορφιά, ευγένεια, λεπτότητα, συμπόνια αλλά και παρορμητισμό στην αντιμετώπιση του κακού και των κινδύνων και στην επιμέλεια ηρωικών πράξεων.

Η διαχείριση των συναισθημάτων είναι πρωτίστως ηθικό καθήκον.

Ο κύριός μας, ο οποίος δάκρυσε και συγκράτησε τη συγκίνησή του (“ενεβριμήσατο τω πνεύματι”. Ιωάν. Ια’ 33).

και εσπλαχνίστηκε τους όχλους και ορκίστηκε με τη μετατροπή του Ναού σε εμπορικό κέντρο, και λυπήθηκα “έως θανάτου”, διατηρώντας την ειρήνη Του, αποτελεί το τέλειο υπόδειγμα.

Η διαχείριση των συναισθημάτων που διαμεσολαβείται, από τη συναισθηματική νοημοσύνη, οδηγεί πολλές φορές στην καταπίεσή τους, προκειμένου ο άνθρωπος να συμμορφωθεί με κάποιους κανόνες συμπεριφοράς.

Άλλοτε καταπνίγονται τα κοινωνικώς μη αποδεκτά συναισθήματα και άλλοτε καλλιεργείται η υποκριτική έκφραση άλλων.

Μια τέτοια εργαλειοποίηση των συναισθημάτων, ακυρώνει τη μεγάλη αξία τους και προλειαίνει το δρόμο για την είσοδο των συναισθηματικών μηχανών, οι οποίες θα επιδεικνύουν τα αρμόζοντα και κοινωνικώς αποδεκτά συναισθήματα σε κάθε περίπτωση.

Η μεταδοτικότητα των συναισθημάτων και η συναισθηματική πληροφορική.

Είμαστε κοινωνικά όντα, δημιουργημένοι να συμπάσχουμε με τους άλλους.

Συμπάσχουμε ακόμη και όταν τα συναισθήματα του άλλου δεν είναι αυθεντικά, όπως σε ένα θεατρικό δράμα ή και όταν το ρόλο των ηθοποιών αναλαμβάνουν κούκλες (κουκλοθέατρο) ή σκιές (θέατρο σκιών) ή κινούμενα σκίτσα!

Και τώρα διεκδικεί μερίδιο, στα συναισθήματά μας και η συναισθηματική πληροφορική! Ακόμη και πίσω από τα κινούμενα σκίτσα, υπάρχει έμμεση μεν, αλλά σαφής ανθρώπινη συμμετοχή, (σεναριογράφος αφηγητής) στη συναισθηματική πληροφορική όμως, η ανθρώπινη συμμετοχή, είναι εξαιρετικά απόμακρη, ορθολογιστική και μηχανιστική.

Είναι λοιπόν κακή ή συναισθηματική πληροφορική; Όχι πάντα.

Τουλάχιστον, ξεκίνησε με καλές προθέσεις.

 

Πηγή : Περιοδικό “Η δράση μας — Βασιλείου Πετρουλέα, Δρ. Φυσικού, τ.Δ/ντη ερευνών Ε.ΚΕ.Φ.Ε.” Δημόκριτος.

 

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος