ΩΦΕΛΗ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕ ΣΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ.

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής  Αθηνών.  Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Έρευνα του ελληνικού κέντρου ασφαλούς διαδικτύου (2020), αναφέρει, ότι 6 στους 10 μαθητές Δημοτικού σχολείου ασχολούνται με τα κοινωνικά δίκτυα (.χ. instagtam, Facebook, Viber, Tik Tok), ενώ η αναλογία μεταβαίνει στα παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου, με 9 στους 10 μαθητές να κάνει χρήση των κοινωνικών δικτύων. Είναι προφανές ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών μαθητικής ηλικίας, έχει πρόσβαση και χρησιμοποιεί, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ως μέσα κοινωνικής δικτύωσης ορίζονται όλες εκείνες οι εικονικές κοινότητες και δίκτυα , μέσω των οποίων οι άνθρωποι έχουν κοινωνική διάδραση και δημιουργούν, μοιράζονται ή ανταλλάσσουν, 22 πληροφορίες και ιδέες.

Σύμφωνα με το νόμο 4624/2019, η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκου, κατά την προσφορά υπηρεσιών της κοινωνίας των πληροφοριών απευθείας σε αυτόν, είναι σύννομη, εφόσον ο ανήλικος, έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του και παρέχει την συγκατάθεσή του. Στην πραγματικότητα όμως σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς διαδικτύου (2019), η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών (83%), διαθέτει προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο εκ των οποίων το 70% προκύπτει ότι ξεκινά την ενασχόληση, πριν από την επιτρεπόμενη ηλικία των (13) ετών. Το 36% μάλιστα των παιδιών που διαθέτουν προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο το άνοιξαν μόνα τους, χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους.

Οι γονείς και οι φροντιστές των παιδιών καλούνται, να βρουν, μια ισορροπία ανάμεσα στην ορθή σύντομη με τα ηλιακά όρια χρήση των μέσων αυτών και την επιθυμία των παιδιών τους και να μπουν σε αυτό τον κόσμο από μικρή ηλικία. Η ψηφιακή ζωή είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πραγματική. Μέσα από τη σχέση εμπιστοσύνης που έχουμε χτίσει με το παιδί μας, μπορούμε να διερευνήσουμε, την ανάγκη που καλύπτει η εγγραφή του στα μέσα αυτά και να προσπαθήσουμε να την καλύψουμε, μέσα από δραστηριότητες. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά, μπορεί να μας ανησυχεί, είναι όμως και ένα κομμάτι της καθημερινότητάς τους, ενώ πέρα από κινδύνους έχει και οφέλη. Μέσω αυτών διασκεδάζουν, δημιουργούν και διατηρούν Φιλίες, μοιράζονται τα ενδιαφέροντά τους, ανακαλύπτουν την ταυτότητα τους και αναπτύσσουν σχέσεις με την οικογένεια.

Παράλληλα συνδέονται με διαδικτυακές παγκόσμιες κοινότητες, με τις οποίες μοιράζονται να μπορούν να δράσουν υποστηρικτικά π.χ. παιδιά με παρόμοιες χρόνιες ασθένειες. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να είναι βοηθητικά και στην ψυχική υγεία των παιδιών, καθώς ενισχύουν το αίσθημα του ανήκειν και την σύνδεση με τους άλλους (μέλη ευρείας οικογένειας φίλους, κοινότητα), μια παράμετρος που έγινε ιδιαίτερα φανερή κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid -19.

Από την άλλη πλευρά, η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να έχει και πολλούς κινδύνους. Κάποιοι από αυτούς είναι η έκθεση του παιδιού σε ακατάλληλο ή ενοχλητικά περιεχομένου (βίαια ή σεξουαλικά σχόλια/ εικόνες ή μεταμόρφωση ακατάλληλου περιεχομένου (ενοχλητικές ή προκλητικές φωτογραφίες). Επίσης, η κοινοποίηση των προσωπικών τους. πληροφοριών (π.χ. τοποθεσία, αριθμός τηλεφώνου και η επικοινωνία με αγνώστους. Τα παιδιά είναι εκτεθειμένα στον εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο, καθώς και σε υπερβολική στοχευμένη διαφήμιση και σε παραβιάσεις των δεδομένων τους.

Σε αυτήν την εποχή, η χρήση των κοινωνικών δικτύων (sosial media), έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας. Οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείου Αλεξάνδρας) της Ιατρικής Σχολής (ΕΚΠΑ) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας Προληπτικής Ιατρικής) και Παναγιώτα Ζαχαράκη (βιολόγος), παρουσιάζουν περιληπτικά τα στατιστικά για τη χρήση του διαδικτύου, καθώς η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί τελικά να γίνει εθισμός. Οποιοσδήποτε μπορεί να πέσει θύμα εθισμού, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανεξάρτητα από την ηλικία, το επάγγελμα ή το υπόβαθρο. Παγκοσμίως υπολογίζεται ότι 5 δισ. άτομα, ασχολούνται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στις Ηνωμένες πολιτείες, ο μέσος χρήστης αφιερώνει 2 ώρες και 14 λεπτά καθημερινά, στα κοινωνικά δίκτυα. Για παράδειγμα, οι χρήστες περνούν κατά μέσο όρο, 6,3 ώρες την εβδομάδα στο Tik Tok και 5,7 ώρες στο YouTube. Το ποσοστό αυξάνεται στο 52% για άτομα ηλικίας 22-38 ετών, που συχνά αναφέρουν ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αρνητική επίδραση στην καθημερινότητά τους.

Επιπτώσεις στις νεότερες ηλικίες.

Το 97% των εφήβων στις Ηνωμένες πολιτείες χρησιμοποιεί το διαδίκτυο καθημερινά, ενώ το 45% είναι σχεδόν συνεχώς συνδεδεμένο. Περίπου το 54% των εφήβων δηλώνει ότι είναι δύσκολο να εγκαταλείψει τα κοινωνικά, με το 67% να αναφέρει πτώση αυτοεκτίμησης λόγω της σύγκρισης με το φιλτραρισμένο περιεχόμενο που βλέπουν online.

Ομάδα 8-12 ετών, που αφιερώνει κατά μέσον όρο 5,33 λεπτά καθημερινά σε οθόνες, ενώ οι έφηβοι, περνούν περίπου 8 ώρες την ημέρα. Αυτή η ενασχόληση επηρεάζει σημαντικά την ψυχική τους υγεία.

Τα έφηβα κορίτσια δείχνουν μεγαλύτερη προτίμηση σε πλατφόρμες όπως το Tik Tok, το insragtam, και το Snapchart , ενώ τα αγόρια προτιμούν τo youTube, τοTwitch, και το Reddit.

Παρά τις αρνητικές υπάρχουν και θετικές πτυχές. Μεταξύ των ηλικιωμένων, η συμμετοχή στα κοινωνικά δίκτυα συνδέεται με μείωση του κινδύνου κατάθλιψης, κατά 33%. Πολλοί ηλικιωμένοι χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες, για να μείνουν συνδεδεμένοι με τα αγαπητά τους πρόσωπα και να ενημερώνονται, βιώνοντας έτσι θετικά αποτελέσματα από τη χρήση του.

Η κατανόηση της ισορροπίας μεταξύ χρήσης και εθισμού είναι ζωτικής σημασίας. Η εκπαίδευση γύρω από τη σωστή χρήση των κοινωνικών δικτύων πρέπει να ξεκινά από μικρή ηλικία, ενισχύοντας τη κριτική σκέψη και την αυτογνωσία. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι επαγγελματίες υγείας, μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο, βοηθώντας τα παιδιά και τους εφήβους να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης και να αναπτύξουν υγιείς συνήθειες.

Η χρήση των κοινωνικών δικτύων είναι αναπόφευκτη σε παγκοσμιοποιημένη κοινωνία. Ωστόσο η κατανόηση των επιπτώσεών τους, τόσο θετικών όσο και αρνητικών, είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της ψυχικής υγείας. Με την κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη, μπορούμε να αξιοποιήσου με τις δυνατότητες των μέσων αυτών, περιορίζοντας παράλληλα τους κινδύνους του εθισμού.

Πηγή : Περιοδικό, Περί Υγείας, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας, Προληπτικής Ιατρικής.

Ημ/νία γραφής : 5/3/2025

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος