ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ ΠΑΙΑΝΕΥΣ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής  Αθηνών.  Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Ο Δημοσθένης (384 – 322 π.Χ.) έμεινε στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής ρητορείας ως ο σημαντικότερος εκπρόσωπός της. Οι Αθηναίοι του ανέθεσαν διαφορά τιμητικά αξιώματα και διπλωματικές αποστολές. Στα 60 εξήντα του κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε δωροδοκία, δικάστηκε, καταδικάστηκε και αυτοεξορίστηκε.

Μετά το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου το (323 π.Χ.) επέστρεψε στην Αθήνα, έφυγε όμως και πάλι όταν το όνειρο ανασύστασης του παλαιού μεγαλείου της πόλης, έσβησε οριστικά μετά την ήτα του στόλου της στην Αμοργό και του στρατού της, στη Κραννώνα (322) π.Χ.

Τελικά προτίμησε να αυτοκτονήσει μέσα στο ναό του Ποσειδώνα στην Καλαυρεία (στον Πόρο) παρά να πέσει αιχμάλωτος στα χέρια των στρατιωτών του Αντίπατρου, που είχαν περικυκλώσει το καταφύγιό του.

Ο Δημοσθένης γεννήθηκε το 384 π.Χ. στην Παιανία Αττικής. Ο πατέρας του ήταν ευκατάστατος, λεγόταν και αυτός Δημοσθένης και είχε δύο εργαστήρια, που απασχολούσαν πενήντα δούλους και κατασκεύαζαν μαχαίρια, ξίφη, κρεβάτια και καθίσματα. Η μητέρα του λεγόταν Κλεοβούλη και ήταν κόρη του Γήλωνα.

Τα νεανικά του χρόνια :

Σε ηλικία 7 ετών ο Δημοσθένης έμεινε ορφανός. Ο πατέρας του πριν πεθάνει, όρισε επιτρόπους για τον Δημοσθένη και την μικρότερη αδελφή του τους δύο ανιψιούς του. Η περιουσία που κατέλειπε ο πατέρας του, ήταν 15 τάλαντα, την οποία οι επίτροποι εν τέλει κατασώτευσαν. Δεν ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια και την ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματος οι επίτροποι και ο Δημοσθένης έγινε καχεκτικός και φιλάσθενος.

Έπασχε από τραυλισμό, διαταραχή του λόγου και έλλειψη ευθάδειας. Είχε ακούσιες διακοπές στην ομιλία του, ενώ δεν μπορούσε να προφέρει τα υγρά σύμφωνα (λ και ρ).

Δύο φορές δοκίμασε να μιλήσει στην Εκκλησία του Δήμου, με απογοητευτικά αποτελέσματα. Επέδειξε όμως πολύ μεγάλη θέληση, για να απαλλαγεί από τις ατέλειές του αυτές. Για να υπερνικήσει τον τραυλισμό του, έβαζε μικρά βότσαλα στο στόμα του. Για να συνηθίσει να ομιλεί, κατέβαινε στο Φάληρο και ασκούνταν στην απαγγελία ρητορικού λόγου μπροστά στα κύματα που έσκαγαν στην ακροθαλασσιά. Ο διάσημος ηθοποιός της εποχής εκείνης Σάτυρος, του δίδαξε την τέχνη της υποκριτικής και της απαγγελίας. Ο Νίτσε και ο Παπαρηγόπουλος γράφουν ότι είχε δάσκαλο τον Ισοκράτη. Ο Κικαίρων και άλλοι Ρωμαίοι, γράφουν ότι δάσκαλός του, ήταν και ο Πλάτων.

Σύμφωνα με τον νόμο της εποχής, όταν έγινε 18 ετών, εμφανίστηκε ο ίδιος στο δικαστήριο και με πέντε λόγους που εκφώνησε, εκ των οποίων σώζονται οι τρεις, κατάφερε να κερδίσει και να λάβει πίσω ένα μικρό τελικά μέρος της περιουσίας του, ήτοι το σπίτι, 14 δούλους και 70 μνες.

Ο Δημοσθένης παντρεύτηκε την κόρη του Ηλιόδωρου, ενός επιφανούς Αθηναίου. Απέκτησε μια κόρη, η οποία απεβίωσε μικρή και άγαμη, μερικές ημέρες πριν πεθάνει, ο Φίλιππος Β’.

Ο Δημοσθένης δεν άφηνε καμία από τις πράξεις του Φιλίππου Β’ χωρίς να την κατακρίνει, ακόμη και κατά την περίοδο της ειρήνης. Ο Φίλιππος τον υπολόγιζε πολύ και όταν ο Δημοσθένης πήγε στη Μακεδονία ως πρεσβευτής, μαζί με άλλους πρέσβεις, άκουσε με μεγάλη προσοχή τον λόγο του. Το 351 π.Χ. έγραψε τον πρώτο του Φιλιππικό. Το 344 π.Χ. έγραψε τον δεύτερο Φιλιππικό και το 341 π.Χ. τον τρίτο.

Η μάχη της χαιρώνιας :  

Ο Δημοσθένης παρακινούσε τους Αθηναίους, να διακρίνονται εχθρικά προς τους Μακεδόνες, γιατί θεωρούσε ότι αυτό ήταν σωστό για την πόλη του. Στη μάχη της Χαιρώνιας όμως (το 338 π.Χ.) ήρθε η καταστροφή. Ο μακεδονικός στρατός υπό τον Φίλιππο, κατανίκησε τον συμμαχικό στρατό, ενώ ο ίδιος ο Δημοσθένης κατηγορήθηκε, ότι πέταξε τα όπλα και ετράπη σε φυγή. Ο Φίλιππος έφερε πίσω στη Θήβα τους εξόριστους αριστοκρατικούς και εγκατέστησε μακεδονική φρουρά στη Καδμεία. Στην Αθήνα φέρθηκε με επιείκεια. Οι φιλομακεδόνες της Αθήνας ζήτησαν από τον Δημοσθένη να λογοδοτήσει.

Ο θάνατος του Φιλίππου και ο νέος ξεσηκωμός.

Ο Δημοσθένης πληροφορήθηκε τον θάνατο του Φιλίππου το 336 π.χ., πριν ακόμη αυτός γίνει γνωστός στην Αθήνα. Αμέσως πρόσφεραν θυσίες, για να ευχαριστήσουνε τους Θεούς, ενώ αποφάσισαν να στεφανώσουν τον Παυσανία, τον νεαρό σωματοφύλακα του Φιλίππου, που τον δολοφόνησε.

Ο Δημοσθένης εμφανίστηκε στην Αγορά, στεφανωμένος και φορώντας λαμπρό φόρεμα, παρά το γεγονός ότι η κόρη του, είχε αποβιώσει πριν από επτά ημέρες.

Μετά τον θάνατο του Φιλίππου, ο Δημοσθένης άρχισε να παρακινεί τις πόλεις, να εξεγερθούν κατά της μακεδονικής κυριαρχίας. Η Θήβα με όπλα που έστειλε ο Δημοσθένης, επιτέθηκε κατά της μακεδονικής φρουράς και σκότωσε μερικούς στρατιώτες. Ο Αλέξανδρος κατέφθασε στην πόλη και κατέστειλε την εξέγερση, αφού οι Θηβαίοι αγωνίστηκαν μόνοι τους και χωρίς βοήθεια από την Αθήνα. Οι Αθηναίοι έμαθαν την επικράτηση του Αλέξανδρου, ενώ γιόρταζαν τα Ελευσίνια Μυστήρια. Πανικόβλητοι έκλεισαν, όλους τους κατοίκους τους ,μέσα από τα τείχη της πόλης και έστειλαν πρέσβεις στον Αλέξανδρο.

Ο Πλούταρχος αναφέρει, ότι ο Δημοσθένης έλαβε από τον Άρπαλο, ένα βασιλικό ποτήρι και είκοσι τάλαντα και την άλλη μέρα εμφανίστηκε στην Εκκλησία του Δήμου, με τον λαιμό του τυλιγμένο, προφασιζόμενος τον ασθενή, που δεν μπορούσε να μιλήσει για το ζήτημα. Ο Άρπαλος δραπέτευσε και κατέφυγε στην Κρήτη, όπου λίγο αργότερα δολοφονήθηκε, από έναν αξιωματικό του.

Ο Δημοσθένης κατηγορήθηκε, ότι αυτός βοήθησε τον Άρπαλο να διαφύγει και ο Άρειος Πάγος, χωρίς αποδείξεις, του κατελόγισε, ότι έλαβε 20 από τα κατασχεέντα τα.

Ο Δημοσθένης κατηγορήθηκε για δωροδοκία από το δικαστήριο της Ηλιαίας, σε πρόστιμο 50 ταλάντων, αλλά επειδή δεν είχε να τα πληρώσει φυλακίστηκε. Ύστερα από πέντε έξι μέρες κατόρθωσε να δραπετεύσει.

Οι Αθηναίοι, έπειτα από πρόταση του Δημάδη, που ήταν φιλομακεδόνας τον καταδίκασαν σε θάνατο. Ο Αντίπαρος έψαχνε να τον βρει και να τον συλλάβει. Μαθεύτηκε ότι ο Δημοσθένης έχει καταφύγει ικέτης στον Ναό του Ποσειδώνα στον Πόρο. Εκεί εστάλη ο Αρχίας, να πείσει τον Δημοσθένη να σηκωθεί από τον βωμό και να παραδοθεί στον Αντίπατρο. Ο Δημοσθένης, εισήλθε στο ναό και αυτοκτόνησε με δηλητήριο. Ο θάνατος του συνέβη το τρίτο έτος της 114 ης Ολυμπιάδος την 16 ημέρα του Οκτωβρίου του 322 π.Χ.

Πηγή : Γεωργίου Χ. Βούλγαρη – Βιβλίο Ιστορία.

Ημ/νία γραφής : 18/2/2025

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος