ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής  Αθηνών.  Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Ο Πλούταρχος (περ. 45 – 120) ήταν Έλληνας ιστορικός, βιογράφος, φιλόσοφος Νεοπλατωνικός Φιλόσοφος και δοκιμιογράφος. Ήταν γιος του Νεστόριου και πατέρας της

Ασκληπιγένειας και του Ιέριου. Διετέλεσε σχολάρχης στην Ακαδημία Πλάτωνος και έγραψε σχόλια, για τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα. Θεωρείται γενικά το πρόσωπο που επανεγκαθίδρυσε την Ακαδημία σε Νεοπλατωνική κατεύθυνση. Ανάμεσα στους μαθητές του συγκαταλέγονται ο Συριανός που τον διαδέχτηκε στη διεύθυνση της Ακαδημίας και ο Πρόκλος. Βασική πηγή του Πλούταρχου ήταν, ότι η μελέτη του Αριστοτέλη πρέπει να προηγηθεί, για να γίνουν αντιληπτά κάποια ζητήματα.

Έγραψε σχόλια για το περί ψυχής του Αριστοτέλη. Η συνεισφορά του στο άριστο τελικό corpus μαζί με εκείνη του Αλέξανδρου Αφροδισέα, είναι από τις σημαντικότερες. Γεννημένος στη μικρή πόλη της Χαιρώνιας στη Βοιωτία, πιθανώς, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κλαύδιου.

Ο Μέστριος Πλούταρχος ταξίδεψε πολύ στον Μεσογειακό κόσμο της εποχής του και δύο φορές στη Ρώμη. Είχε φίλους Ρωμαίους με ισχυρή επιρροή, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν ο Σόσκιος Σενέκιος και ο Φουνδανός και οι δύο σημαντικοί συγκλητικοί, στους οποίους ήταν αφιερωμένα ορισμένα από τα ύστερα κείμενά του.

Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, στη Χερώνεια, όπου λέγεται ότι μυήθηκε στα μυστήρια του Απόλλωνα. Ήταν πρεσβύτερος των ιερέων του Απόλλωνα στο Μαντείο των Δελφών, όπου ήταν υπεύθυνος για την ερμηνεία των χρησμών της Πυθίας, αξίωμα που κράτησε, για 29 έτη μέχρι τον θάνατό του.

Έζησε μια ιδιαίτερη δραστήρια κοινωνική και πολιτική ζωή, κατά την διάρκεια της οποίας παρήγαγε ένα απίστευτο σώμα κειμένων, που επιβίωσαν ως την εποχή μας.

Εκτός από τα καθήκοντα του ως ιερέας του Δελφικού ναού, ο Πλούταρχος ήταν επίσης μαγιστράτος, δηλαδή άρχων (θέση παραπλήσια του σημερινού Δημάρχου) στη Χαιρώνια και αντιπροσώπευε ην ιδιαίτερη πατρίδα του σε διάφορες αποστολές σε ξένες χώρες.

Ο φίλος του Λεύκιος Μέστριος Φλώρος, Ρωμαίος Ύπατος, απέδωσε στον Πλούταρχο την ιδιότητα του Ρωμαίου πολίτη. Αργότερα όταν σε μεγάλη ηλικία, ο αυτοκράτωρ Τραϊανός τον όρισε προκουράτορα, επίτροπο δηλαδή της Αχαΐας, μια θέση που του επέτρεπε να φέρει τα εμβλήματα και τα ενδύματα του Ρωμαίου Υπάτου.

Το πιο γνωστό του έργο είναι οι Βίοι Παράλληλοι, μια σειρά βιογραφικών διάσημων Ελλήνων και Ρωμαίων, διευθετημένων ανά ζεύγη, έτσι ώστε να δίνεται έμφαση στις κοινές ηθικές τους αξίες η αποτυχίες. Οι διασωθέντες Βίοι περιλαμβάνουν 23 ζεύγη βιογραφιών, ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου, όπως επίσης και τέσσερις μεμονωμένους βίους. Στα περισσότερα από τα ζεύγη ακολουθεί ,σύγκριση των δύο προσωπικοτήτων.

Στο έργο του, Βίος Αλεξάνδρου ο Πλούταρχος, δεν ενδιαφερόταν προσωπικά για την ιστορία, αλλά διερευνούσε τους χαρακτήρες και το πεπρωμένο διάσημων ανδρών.

Το έργο του, Βίος Αλεξάνδρου, είναι μια από τις πέντε δευτερογενής πηγές, για τον Μακεδόνα Βασιλέα και περιλαμβάνει ανέκδοτα και περιγραφές περιστατικών, που δεν περιλαμβάνονται σε καμία άλλη πηγή.

Κατά τον ίδιο τρόπο, ο βίος του Νουμά Πομπίλιου ενός αρχαίου Ρωμαίου βασιλέα, περιέχει επίσης μοναδικές πληροφορίες, για το πρώιμο Ρωμαϊκό ημερολόγιο.

Το υπόλοιπο του έργο που επιβίωσε ενοποιήθηκε, σε μια συλλογή με τον τίτλο “Ηθικά”.

Πρόκειται για μια εκλεκτική συλλογή 183 πραγματειών και καταγεγραμμένων λόγων, (σώζονται 76) στους οποίους περιλαμβάνεται ως προεισαγωγή το, Περί παίδων αγωγής, το περί Αρετής, περί ειμαρμένης, το Πως αν τις διακρίνεις τον κόλακα του φίλου, το περί τύχης και αρετής Αλεξάνδρου – σημαντικό συμπλήρωμα στον βίο του μεγάλου στρατηγού -, το περί Ίσιδος και Οσίδιρος, το Γυναικών αρεταί, και το περί της Ηροδότου κακοήθειας, όπου ο Πλούταρχος ασκεί κριτική, σε αυτό που βλέπει ως συστηματική προκατάληψη, στο έργο του πατέρα της ιστορίας, μαζί με άλλες φιλοσοφικές πραγματίες, το περί της Ευθυμίας κ.λ.π. Τα Ηθικά γράφτηκαν πρώτα, ενώ η συγγραφή των Βίων έγινε κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες της ζωής του Πλουτάρχου.

Ένα μικρότερο του έργο είναι, οι Ερωτήσεις, 113 στον αριθμό. Όλες ξεκινούν με το “Γιατί”, δίχως συμπερασματικές απαντήσεις.

Ως ιερέας στους Δελφούς για μια τριακονταετία, ο Πλούταρχος συνέδεσε μέρος του έργου του με το ιερό του Απόλλωνα, τις διαδικασίες, χρησμοδοσίας και τις προσωπικότητες που συνέδεσαν το όνομα τους με αυτό.

Σύμφωνα με τον Αμμώνιο, το Ε που βρισκόταν χαραγμένο στον Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, οφειλόταν στο εξής γεγονός : οι σοφοί της αρχαιότητος, τα αποφθέγματα των οποίων αναγράφονται επίσης στο ναό του Απόλλωνα, δεν ήταν επτά, αλλά πέντε : ο Χίλων, Σόλων, ο Θαλής, ο Βίας και ο Πιττακός. Όμως οι τύραννοι Κλεόβουλος και Περίανδρος χρησιμοποίησαν την ισχύ τους, για να ενταχθούν κι αυτοί στον κατάλογο.

Το Ε που χαράχτηκε στο ναό αποτελούσε άρα, μια επιβεβαίωση ότι τα δελφικά παραγγέλματα προέρχονται στην ουσία, από του πέντε πραγματικούς σοφούς.

Το έργο του Πλούταρχου επηρέασε σημαντικά την αγγλική και γαλλική λογοτεχνία. Σε ορισμένες περιπτώσεις ο Σαίξπηρ τον παραφράσει εκτενώς, που έγραψε τον δικό του Τίμων, όπως και ο Μολιέρος μετά 16 αιώνες, τον μισάνθρωπο.

Αποφθέγματα :

* Μέτρον βίου το καλόν, ου το του χρόνου μήκος. (Η αξία της ζωής μετριέται με την ωραιότητά της και όχι με το μήκος της.)

* Των άγαρ γαρ άπτεται Θεός, τα μικρά δεις τύχην αφείς εα. (Τα μεγάλα τα φροντίζει ο Θεός και τα μικρά άφησέ τα στη τύχη).

* Σώφρονος ανδρός έχθραν φυλάττεσθαι και οργήν. (Είναι χαρακτηριστικό μυαλό μενού ανθρώπου, να μένει μακριά από έχθρα και οργή).

* Υγιεία τίμιοι αλλ’ ευμετάστατον (Η υγεία είναι πολύτιμη αλλά ευμετάβλητη).

Ο Τόμας Νόρθ μετέφρασε αρκετούς από τους Βίους στα έργα του. Ο Ράλφ Ουάλντο Έμερσον και οι υπερβατιστές επηρεάστηκαν σημαντικά από τα Ηθικά.

Ο Μπόσουελ αναφέρει εκτεταμένα τον τρόπο, με τον οποίο έγραφε ο Πλούταρχος τους βίους του στην εισαγωγή της βιογραφίας, του Σάμιουελ Τζόνσον.

Ανάμεσα στους άλλους θαυμαστές του περιλαμβάνονται, οι Μπέν Τζόνσον, Τζον Ντράιντεν,  Τζον Μίλτον και Φράνσις Μπέηκον και άλλες μορφές της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, όπως ο Κότον Μάλερ, Ρόμπερτ Μπράουνινγκ και ο Μισέλ ντε Μονταίν.

Πηγή : Βικιπαίδεια. Α και Μ Croiset (Έλλην. Μεταφρ. Αθήνα Τομ. 6)

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος