ΝAΞΟΣ  ΤΟ ΙΕΡΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α.

Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής Αθηνών.

Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Η Νάξος είναι το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, με έκταση 429, 79 τ.χιλ. και απόσταση 103 ναυτικά μίλια από τον Πειραιά.

Πρωτεύουσα της Νάξου είναι η Χώρα, με 7.070 κατοίκους.

Συγχρόνως βρίσκεται στο κέντρο του Αιγαίου, θέση που κατά την αρχαιότητα συνέβαλε στην ευημερία των κατοίκων της.

Η ευφορία και ο πλούτος της, ήταν για τους αρχαίους παροιμιώδης.

Ο Πίνδαρος αποκαλεί την Νάξο ” λιπαράν” και ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι “Νάξος ευδαιμονία των Νήσων πεσέφερεν”.

Τα φρούτα, το λάδι, και κυρίως το κρασί, ήταν όπως και σήμερα ονομαστά.

Ο Ποιητής του 7ου π.Χ. αιώνα Αρχίλοχος από την Πάρο, παρομοιάζει τον οίνο της Νάξου, με νέκταρ των Θεών.

Η μυθολογία θεωρούσε τους Θράκες ως τους πρώτους κατοίκους της Νάξου.

Οι αρχαίοι πίστευαν, ότι οι Κάρες κατοίκησαν στη Νάξο, μετά τους Θράκες.

Οι Κάρες ήρθαν στη Νάξο, με επικεφαλής τον Νάξο, στον οποίο το νησί οφείλει το όνομα του.

Κατά την αρχαϊκή περίοδο η Νάξος κυριαρχεί στο Αιγαίο.

Η ανάπτυξη της Ναξιακής κοινωνίας, ήταν το επιστέγασμα της πολύ πρώιμης άνθισης των τεχνών.

Σ’ αυτό το νησί οι τεχνίτες έκαναν μερικά πολύ σημαντικά βήματα προς την εξέλιξή τους, από τη διακοσμητική στη μνημειώδη καλλιτεχνία.

Το μάρμαρο ήταν άφθονο και πολύ οικείο υλικό στη Νάξο και εξάγεται, για τα μεγάλα έργα στη Δήλο, αλλά και σε άλλα μεγάλα ελληνικά ιερά.

Οι Νάξιοι τεχνίτες, είναι οι πρώτοι που προχώρησαν σε οικοδόμηση κτιρίων εξ ολοκλήρου από μάρμαρα.

Περί το 530 π.Χ. χτίζεται το σπουδαιότερο μνημείο του νησιού, ο μαρμάρινος ναός του Απόλλωνα, στο νησάκι που σήμερα ονομάζεται “Παλάτια” (στην αρχαιότητα ” Στρογγύλη”).

Ήταν Ιωνικού ρυθμού, και σήμερα, ανάμεσα στα ερείπια του, προβάλλει περήφανα στο Αιγαίο, ακέραιη, μόνο η τεράστια μαρμάρινη, βάρους 80 τόνων, θύρα του Σηκού, που οι Ναξιώτες, την ονόμασαν ” Πορτάρα”.

Την ίδια εποχή, νοτιοδυτικά του ναού Απόλλωνα, χτίστηκε, ο μαρμάρινος ναός, Μυστηριακού προορισμού, αφιερωμένος στη Δήμητρα και την Κόρη (Περσεφόνη).

Ήταν ένα τετράγωνο μαρμάρινο οικοδόμημα με Αράβδωτους κίονες μόνο στη πρόσοψη. Το μνημείο έχει κτισθεί όλο από μάρμαρο και τα μέλη του σώθηκαν ικανοποιητικά.

Ερευνήθηκε από την Αρχαιολογική Εταιρεία και μελετήθηκε, από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πολυτεχνείο του Μονάχου.

Το Ιερό των Υρίων  :

Υρία (ή Υρίν) είναι ένα από τα πολλά ονόματα της Πάρου, όπως Ζάκυνθος και Υλήεσα, δηλαδή διάσωσης (από την ύλη).

Η λέξη σαφώς συνδέεται με τη μελισσοκομία, διότι Ύρον, σήμαινε σμήνος μελισσών, Ύρια την κηρύθρα και Υριστόμος, ήταν ο τεχνών την κηρύθρα.

Στη θέση Λειβάδια, 3 Χιλ. Ανατολικά του λιμένος της Νάξου, συναντάμε το ιερό των Υρίων ή Υρία, αφιερωμένο στο Θεό της αφθονίας και του κεφιού, Διόνυσο.

Τα ερείπια του ναού του Διονύσου ανακαλύφτηκαν το 1982.

Ο ναός είναι έργο του 6ου π.χ. αιώνα και αποτελεί λίκνο του ιωνικού ρυθμού, με τεράστια σημασία.

Κάτω από το ναό βρέθηκαν σε αλλεπάλληλα υπερκείμενα στρώματα, οι βάσεις τριών ακόμα ναών, όλοι αφιερωμένοι στον Διόνυσο.

Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα είναι και το ακέφαλο άγαλμα του Διονύσου.

Η έλλειψη κεφαλιού εξηγείται από το γεγονός, ότι κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο πολλοί αυτοκράτορες ανάγκαζαν τους κατοίκους να τους λατρέψουν σαν Διόνυσο και έτσι αντικαθιστούσαν το κεφάλι του αγάλματος, με εκείνο του νέου κατακτητή.

Άξιο θαυμασμού είναι επίσης ένα πηγάδι, που βρέθηκε στο δυτικό τμήμα του ναού, βάθους 5 μέτρων, με μαρμάρινη στρώση, ίσως το μοναδικό σε όλη την Ελλάδα.

Όλα αυτά τα θαυμάσια ευρήματα πιστοποιούν ότι η λατρεία του Διονύσου στη Νάξο, ξεκίνησε από τα Μυκηναϊκά χρόνια (14ο π.Χ. αιώνα), και συνεχίστηκε μέχρι και την Ρωμαϊκή εποχή.

Θεωρούνται δε τόσο σημαντικά, διότι πιστοποιούν το ρόλο της Νάξου, στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ιστορία και ταυτόχρονα προσφέρεται, μια εικόνα αδιάκοπης πολιτιστικής συνέχειας στη καρδιά του Αιγαίου.

 

Σας ευχαριστώ

Δημήτριος Μητρόπουλος