Η ΑΡΕΤΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ

Γράφει : Ο Δημήτριος Μητρόπουλος  Αντ/γος ε.α. Επιτ. Υπαρχηγός. ΕΛ.ΑΣ. Πτυχ. Νομικής και Δημ. Δικαίου και Πολ. Επιστημών Νομικής Σχολής  Αθηνών.  Συγγραφέας, Μέλος της Ένωσης Μεσσηνίων Συγγραφέων.

Ο άνθρωπος από τη φύση του έχει προικισθεί με την ικανότητα να γνωρίσει τον εαυτό του.

Πρέπει να ξέρουμε ποιοί είμαστε, ποιά είναι η ταυτότητά μας. Την ανάγκη να γνωρίσουμε τον εαυτό μας την τόνιζαν ακόμα και οι αρχαίοι φιλόσοφοι, προτάσσοντας ως ανώτερη αρετή το “γνώθι σ’ αυτόν”.

Η αυτογνωσία αποτελεί επιστήμη Επιστημών. Ωστόσο, αληθινή αυτογνωσία αποκτάται, μόνο κάτω από το φως της θείας αποκαλύψεως. Ιδιαίτερα στον πνευματικό αγώνα, είναι απαραίτητο να γνωρίζει κανείς τον εαυτό του. Έτσι ο άνθρωπος που έχει αυτογνωσία ξέρει ποιά είναι τα πάθη του, ποιά είναι τα κουσούρια του. Βλέπει καθαρά τις αδυναμίες, τα ελλείμματα, το σκοτάδι που υπάρχει μέσα του. Διακρίνει τον εγωισμό του, την υπερηφάνειά του, την πνευματική του φτώχεια.

Βλέπει ο άνθρωπος πόση αμαρτία, πόση αχρείωση υπάρχει μέσα του και γεννιέται ο πόθος να αγωνιστεί να απαλλαγεί απ’ όλα αυτά, να αγωνιστεί για την θεραπεία της ψυχής του.

Επίσης, είναι σε θέση να εξετάσει τις κινήσεις της καρδιάς του, να παρατηρεί τους λογισμούς του και να βλέπει τα βαθύτερα κίνητρα όλης της συμπεριφοράς του. Όχι μόνον ξέρει από τι πάσχει, αλλά είναι σε θέση να αναγνωρίσει και τις αιτίες.

Παραδείγματος χάρη, έχει κανείς το πάθος της πολυλογίας. Πίσω από αυτό το πάθος κρύβεται η διάθεσή μας, να κάνουμε τους έξυπνους. Έχουμε την εντύπωση, ότι εμείς είμαστε καλύτεροι από τους άλλους και ότι τα ξέρουμε όλα. Όταν κανείς τα ξέρει αυτά, πολεμάει τα πάθη του καλύτερα. Ακόμη παρατηρώντας κανείς τον εσωτερικό του κόσμο, συνειδητοποιεί και που είναι στραμμένος.

Εάν ο νους του είναι συνεχώς στις μέριμνες, στα πάθη, στις απολαύσεις, σημαίνει ότι είναι προσκολλημένος στα γήινα. Έτσι οφείλει να προσπαθήσει να στρέψει τους οφθαλμούς της ψυχής του, στον Θεό στην αιώνια ζωή. Όταν δει κανείς με ειλικρίνεια ποιός πραγματικά είναι, τότε ταπεινώνεται.

Αναγνωρίζει, ότι είναι ένα τίποτα, ότι κανένα καλό δεν έχει πάνω του, ότι είναι κυριευμένος από την αμαρτία. Βρίσκει στον εαυτό του, όλο ατέλειες και μειονεκτήματα. Μετανοεί για την πτώση του και αγωνίζεται για την τήρηση των εντολών του Θεού.

Και επειδή είναι ταπεινός, δεν έχει γλώσσα να αντιμιλήσει ή να κατακρίνει κάποιον. Τα μάτια του δεν τα στρέφει επάνω στα ελαττώματα του άλλου. Προσέχει, ώστε να μην ακούει πράγματα που δεν τον ωφελούν. Κοιτάει μόνο τις δικές του αμαρτίες και τα δικά του πάθη και δεν ασχολείται με τις αμαρτίες του πλησίον.

Παρακολουθώντας όσα συμβαίνουν μέσα στην καρδιά του, τα πάθη, τις σαρκικές επιθυμίες, τους λογισμούς, μαθαίνει τι είναι αυτό που τον χωρίζει από τον Κύριο.

Τι είναι εκείνο που τον απομακρύνει και τι είναι αυτό που τον φέρνει κοντά στο Θεό. Συνειδητοποιεί ότι είναι πλάσμα του Θεού. Έτσι αναλαμβάνει τον αγώνα, να Τον αναζητήσει, να ζήσει όπως Εκείνος θέλει, να τον αγαπήσει. Όταν γνωρίζει κανείς τον εαυτό του, συνειδητοποιεί και την αξία του. Αισθάνεται ο άνθρωπος ότι έχει μεγάλη αξία, αποκτά αυτοσεβασμό, αυτοεκτίμηση, αγαπά σωστά τον εαυτό του. Και τότε μόνο μπορεί να αγαπήσει και τους άλλους.

Και τέλος, κατανοεί κανείς, ότι είναι ένα αδύναμο πλάσμα και ότι όλα είναι στα χέρια του Θεού και χωρίς την βοήθειά Του τίποτα δεν μπορεί να το κατορθώσει.

Γιατί όταν έχει κανείς πολλή αυτοπεποίθηση και πιστεύει ότι μπορεί να τα καταφέρει καλά και μόνος του, τότε τον εγκαταλείπει η Χάρις του Θεού και συντρίβεται.

Έτσι, αφήνεται κανείς ολοκληρωτικά στο έλεος του Θεού. Εμπιστεύεται τη ζωή του στη θεία πρόνοια. Κι έρχεται ο Θεός και μας αναλαμβάνει, γιατί μόνο το έλεος του Θεού, μπορεί να μας σώσει.

Είναι βασικό λοιπόν να γνωρίζει κανείς τον εαυτό του. Όμως με τον τρόπο που ζούμε, με την όλη στάση μας, δείχνουμε ότι δεν θέλουμε να μάθουμε τον εαυτό μας. Αν μας πλησιάσει κάποιος και μας υποδείξει ότι έχουμε μία αδυναμία, ένα πάθος, δεν το δεχόμαστε. Φέρουμε βαρέως την παρατήρηση και κατακρίνουμε τον άνθρωπο που μας έκανε την υπόδειξη.

Φοβόμαστε να γνωρίσουμε τον πραγματικό εαυτό μας. Δεν αντέχουμε να τον αντικρούσουμε και τον θάβουμε μέσα μας. Συνήθως έχουμε την τάση να βλέπουμε τα ελαττώματα των άλλων, τα δικά μας δεν τα βλέπουμε.

Πολλά είναι τα δεινά που προξενεί στον εαυτό του εκείνος ο οποίος δεν διαθέτει αυτογνωσία. Έτσι δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει τις διάφορες καταστάσεις της ζωής του. Δεν μπορεί να διακρίνει τι τον ωφελεί. Αιχμαλωτίζεται από τα πάθη και τις επιθυμίες του. Δεν μπορεί να αξιολογήσει τους λογισμούς σου.

Είναι αλαζόνας, υπερήφανος και ασεβής απέναντι στο Θεό. Παραπλανημένος από την φιλαυτία του, έχει την τάση να μικραίνει τις δικές του κακίες και να προσάπτει στον εαυτό του αρετές, τις οποίες δεν διαθέτει.

Μιλάει για ηρωισμούς και για επιτεύγματα, ενώ η ζωή του είναι μια αποτυχία. Τα ανόητα λόγια του τα θεωρεί σοφία.

Είναι άνθρωπος χωρίς βάθος, χωρίς ουσία και περιεχόμενο. Νοιάζεται μόνο για τα γήινα και τα ευτελή και αδιαφορεί για τα αιώνια. Κάνει πολλά πράγματα και θορυβεί γιατί δεν θέλει να ακούσει την φωνή της καρδιάς του. Ζει μέσα στη σύγχυση. Επομένως, είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση του εαυτού μας. Να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε στ’ αλήθεια, όχι ποιοί νομίζουμε ότι είμαστε. Κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Απαιτεί φροντίδα επιμέλεια και προπαντός φώτιση Θεού. Μόνος του ο άνθρωπος, δεν μπορεί να γνωρίσει τον εαυτό του. Πρέπει να τον επισκιάσει η θεία Χάρις.

Με τη βοήθεια του Θεού λοιπόν να αγωνίζεται κανείς να γνωρίσει τον εαυτό του. Για να μπορέσει να συμφιλιωθεί με αυτόν κι έπειτα να τον ξεπεράσει, να νικήσει όλα τα αρνητικά στοιχεία, που έχει μέσα του και να εμπιστευθεί πλήρως τη ζωή του στον Θεό.

Πηγή : Ορθόδοξο Χριστιανικό Περιοδικό – “Ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ”.

Με εκτίμηση

Δημήτριος Μητρόπουλος